هرآنچه باید راجع به سینمای ایران بدانید

سینمای ایران که با نام Cinema of Persia نیز شناخته می‌شود، به صنعت سینما در ایران اطلاق می‌شود که سالانه انواع فیلم‌های تجاری تولید می‌کنند. فیلم‌های هنری ایرانی شهرت جهانی پیدا کرده‌اند و اکنون از طرفداران جهانی برخوردار هستند. فیلم های ایرانی معمولا به زبان فارسی نوشته و گفته می شود. سینمای ایران فراز و نشیب های زیادی داشته است. ایران همراه با چین به عنوان یکی از بهترین صادرکنندگان سینما در دهه 1990 مورد تحسین قرار گرفته است. برخی از منتقدان اکنون ایران را از نظر هنری مهم‌ترین سینمای ملی جهان می‌دانند، با اهمیتی که می‌تواند با نئورئالیسم ایتالیایی و جنبش‌های مشابه در دهه‌های گذشته مقایسه شود. مجموعه ای از جشنواره های بین المللی فیلم از سینمای ایران در بیست سال گذشته تقدیر کرده اند. بسیاری از منتقدان سینما از سراسر جهان سینمای ایران را به عنوان یکی از مهم ترین سینماهای هنری جهان تحسین کرده اند.

هنرهای تجسمی در ایران

اولین نمونه های بازنمایی بصری در تاریخ ایران را می توان به نقش برجسته های تخت جمشید (حدود 500 سال قبل از میلاد) ردیابی کرد. نقش برجسته روشی برای مجسمه سازی است که مستلزم کنده کاری یا حکاکی روی سطح یک قطعه صاف سنگ یا فلز است. تخت جمشید مرکز آیینی پادشاهی باستانی هخامنشیان بود و «شکل‌های تخت جمشید مقید به قواعد دستور زبان و نحو زبان بصری هستند».

شاید بتوان گفت که هنرهای تجسمی ایران حدود هزار سال بعد در زمان ساسانیان به اوج خود رسید. نقش برجسته ای از این دوره در طاق بستان (غرب ایران) صحنه پیچیده شکار را به تصویر می کشد. آثار مشابهی از آن دوره برای بیان حرکات و اعمال به شیوه ای بسیار پیچیده یافت شده است. حتی می‌توان مولد سینما را از نزدیک دید: خوک وحشی زخمی در حال فرار از شکارگاه، در میان این آثار هنری.

پس از تبدیل دین زرتشتی به اسلام؛ هنر ایرانی به شیوه های بصری خود ادامه داد. مینیاتورهای ایرانی نمونه‌های بزرگی از این تلاش‌های مستمر را ارائه می‌دهند. فقدان عمدی پرسپکتیو در مینیاتور فارسی، هنرمند را قادر می‌سازد تا طرح‌ها و طرح‌های فرعی متفاوتی را در یک فضای تصویر داشته باشد. یک شکل بسیار محبوب از این هنر پرده خانی بود. نوع دیگری از هنر در همین دسته، نقالی بود. هنرهای نمایشی رایج در ایران، قبل از ظهور سینما، عبارتند از: ماریونت، سایه بازی (نمایشنامه سایه)، روحوضی (عملیات طنز) و تعزیه.

سینمای ایرانی اولیه

سینما زمانی که در آغاز قرن بیستم وارد ایران شد، تنها پنج سال داشت. اولین فیلمساز فارسی، میرزا ابراهیم خان عکاش باشی، عکاس رسمی مظفرالدین شاه، پادشاه ایران از سال 1896 تا 1907 میلادی بود. پس از بازدید از پاریس در جولای 1900، عکاش باشی دوربینی به دست آورد و به دستور شاه از سفر شاه به اروپا فیلمبرداری کرد. گفته می شود او از مراسم خصوصی و مذهبی شاه فیلمبرداری کرده است، اما امروزه هیچ نسخه ای از این گونه فیلم ها وجود ندارد. چند سال پس از شروع عکاسی عکاش باشی، خان بابا معتضدی، یکی دیگر از پیشگامان عکاسی متحرک ایران ظهور کرد.او تعداد قابل توجهی از فیلم های خبری را در دوران سلطنت قاجار تا سلطنت پهلوی ضبط کرد.

اولین نمایش عمومی در تهران در سال 1904 توسط میرزا ابراهیم خان صحاف باشی انجام شد. او نمایش را در پشت مغازه عتیقه فروشی خود ترتیب داد. صحاف باشی در سال 1905 اولین سینما را در خیابان چراغ گز پایتخت کشور افتتاح کرد. در سال 1909 با سقوط محمدعلی شاه قاجار وارث مظفرالدین شاه قاجار و موفقیت مشروطه خواهان، روسی خان حمایت خود را از دست داد. در نتیجه سالن فیلم و استودیوهای عکاسی او توسط مردم ویران شد. اندکی بعد دیگر سینماهای تهران تعطیل شدند. سینماها دوباره در سال 1912 با کمک اردشیر خان، یک ایرانی ارمنی تبار، ظهور کردند. در سال 1904 میرزا ابراهیم خان صحاف باشی اولین سالن سینما را در تهران افتتاح کرد. دوربین فیلمبرداری در سال 1929 به عنوان یکی دیگر از ابزارهای مدرنیزاسیون به ایران معرفی شد. پس از میرزا ابراهیم خان، چند تن دیگر مانند روسی خان، اردشیرخان و علی وکیلی تلاش کردند تا سینماهای جدیدی را در تهران تأسیس کنند. تا اوایل دهه 1930، کمتر از 15 سالن در تهران و 11 سالن در سایر استان ها وجود داشت. اوانس اوهانیان در سال 1925 تصمیم به تأسیس اولین مدرسه سینمایی در ایران گرفت. در عرض پنج سال موفق شد اولین جلسه مدرسه را با نام «سینما پرورشگاه هنری» اداره کند.

دهه 1930 و 1940

روحانگیز سمی نژاد در دختر لر (1332)

در سال 1930 اولین فیلم صامت ایرانی توسط پروفسور اوانس اوهانیان به نام ابی و ربیع ساخته شد. در سال ۱۳۳۲ دومین فیلم خود را با نام حاجی آقا ساخت. در اواخر همان سال، عبدالحسین سپنتا اولین فیلم صوتی ایرانی را با نام دختر لر ساخت که در سال 1332 در دو سینمای تهران، مایاک و سپه اکران شد. داستان فیلم بر اساس مقایسه وضعیت امنیتی ایران در اواخر سلطنت قاجار و دوره رضاشاه است. سپنتا به کارگردانی فیلم‌هایی چون فردوسی (داستان زندگی مشهورترین شاعر حماسی ایران)، شیرین و فرهاد (داستان عاشقانه کلاسیک ایرانی) و چشمان سیاه (داستان حمله نادرشاه به هند) ادامه داد. او در سال 1937 لیلی و مجنون را کارگردانی کرد که یک داستان عاشقانه شرقی شبیه به داستان انگلیسی رومئو و ژولیت بود.

صنعت سینمای امروز ایران بیشتر پیشرفت خود را مدیون دو شخصیت پرتلاش اسماعیل کوشان و فرخ غفاری است. غفاری با تأسیس اولین انجمن ملی فیلم ایران در سال 1949 در موزه ایران باستان و برگزاری اولین هفته فیلم که طی آن فیلم‌های انگلیسی به نمایش گذاشته می‌شد، بنیان فیلم‌های جایگزین و غیرتجاری را در ایران پی ریزی کرد. کارگردانان اولیه ایرانی مانند عبدالحسین سپنتا و اسماعیل کوشان از غنای ادبیات فارسی و اساطیر کهن ایرانی بهره بردند. آنها در کار خود بر اخلاق و انسانیت تاکید داشتند.

سینمای پیش و پس از انقلاب، دهه 1950-1970

دهه 1960 دهه قابل توجهی برای سینمای ایران بود، به طوری که در اوایل دهه 60 به طور متوسط ​​سالانه 25 فیلم تجاری تولید می شد که در پایان این دهه به 65 فیلم افزایش یافت. اکثر تولیدات روی ملودرام و فیلم های هیجان انگیز متمرکز بودند. از سال 1937 تا 1947 به دلیل شرایط اقتصادی جهان و سپس درگیر شدن در جنگ جهانی دوم، صنعت سینما در ایران حتی یک فیلم تولید نکرد، اما جریان فیلم خارجی به ایران متوقف نشد. اسماعیل کوشان در سال 1346 با کمک برخی از همکارانش، میترا فیلمز (1376) را تأسیس کرد که اولین شرکت فیلم واقعی در تهران بود. با تداوم آنها، تولید فیلم بلند محلی متولد شد و زنده ماند. فیلمی که واقعاً اقتصاد سینمای ایران را رونق داد و ژانر جدیدی را آغاز کرد، فیلم گنج قارون (گنج کرزوس) ساخته سیامک یاسمی در سال 65 بود. سه سال بعد داوود ملاپور شوهر آهو خانوم را کارگردانی کرد که با به تصویر کشیدن نقش زنان در جامعه ایران آن زمان انقلابی در سینمای ایران ایجاد کرد. همچنین برای اولین بار بازیگران زن (مهری ودادیان و عادل اشراق) را به عنوان قهرمان روی پرده بزرگ نشان داد. در سال 69 مسعود کیمیایی قیصر را ساخت. کیمیایی با قیصر اخلاق و اخلاق طبقه کارگر فقیر رمانتیک شده ژانر گنج قارون را از طریق قهرمان اصلی خود، قیصر نامدار به تصویر کشید. اما فیلم کیمیایی ژانر دیگری را در سینمای عامه پسند ایران پدید آورد: درام اکشن تراژیک.

با نمایش فیلم‌های شوهر آهو خانوم به کارگردانی داوود ملاپور در سال ۱۳۴۷ و قیصر و گاو به‌ترتیب به کارگردانی مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی در سال ۱۳۴۸، فیلم جایگزین جایگاه خود را در صنعت سینما تثبیت کرد. در سال 1970 سینمای ایران وارد مرحله بلوغ خود شد. کالج هنرهای دراماتیک، که در سال 1963 تأسیس شد، اولین فارغ التحصیلان خود را در آغاز این دهه ایجاد کرد. بسیاری از تعاونی ها و انجمن های فیلم مترقی به وجود آمدند و چند جشنواره فیلم به طور منظم در کشور برگزار می شد. تلاش برای برپایی جشنواره فیلمی که از سال 54 در چارچوب جشنواره گلریزان آغاز شده بود، در قالب جشنواره فیلم سپاس در سال 1348 به ثمر نشست. اولین جشنواره فیلم ایرانی در سال 1349 با بازی قیصر، گاو و شوهر آهو برگزار شد. خانوم به ترتیب برنده جایزه اول، دوم و سوم بهترین عکس شد. تلاش های علی مرتضوی همچنین منجر به تشکیل جشنواره بین المللی فیلم تهران در سال 1352 شد. از سال 1950 تا اواسط 1960 صنعت سینمای ایران به سرعت رشد کرد. بسیاری از استودیوها و همچنین استودیوهای دیگری که به طور مستقل وارد چرخه صنعت فیلم شدند، تأسیس شدند. در سال 1950 تا 1965، 324 فیلم در این دوره تولید شد. تا سال 1965، 72 سینما در تهران و 192 سالن در سایر استان ها وجود داشت. ابراهیم گلستان در سال 1344 به کارگردانی فیلم های مورد علاقه آجر و آینه 1344. بهرام بیضایی کارگردان یکی از فیلم های نوآور موج نو ایران، رگبار 1351 است. سهراب شهید ثالث کارگردان مؤلفی است که سبک اصلی خود را در فیلم زندگی بی جان در سال 1975 تجسم بخشید. عباس کیارستمی اکنون کارگردان سرشناس دهه 90 است که یکی از آخرین فیلم هایی که قبل از انقلاب در سال 1357 اکران شد، «گزارش» را کارگردانی کرد.

در اوایل دهه 1970، سینمای جدید ایران (cinema motefävet) ظهور کرد. با این حال، پس از انقلاب در سال 1979، تعدادی از فیلمسازان و بازیگران به تبعید رفتند زیرا انقلاب شد و تغییرات اساسی در تمام بخش های ایران رخ داد که هنر و سینما از این تغییرات مستثنا نبود.

در سال 1361 جشنواره سالانه فیلم فجر بودجه فیلم ها را تامین می کرد. سپس بنیاد سینمایی فارابی وارد عمل شد تا سینمای به هم ریخته را دوباره جمع کند. سال بعد، دولت شروع به کمک مالی کرد. این تغییر رژیم باعث تشویق نسل کاملا جدیدی از فیلمسازان شد که شامل کارگردانان زن نیز می شد. با این کار، تمرکز کودکان به غلبه بر موانع معطوف شد: داستان های واقعی، غزلیات، درام عرفانی، مشکلات زندگی واقعی، فیلم های مستند و غیره.

سینمای ایران پس از انقلاب در بسیاری از مجامع و جشنواره های بین المللی به دلیل سبک متمایز، مضامین، نویسندگان، ایده ملیت و ارجاعات فرهنگی خود مورد تجلیل قرار گرفته است. شروع با ویوا… ساخته خسرو سینایی و به دنبال آن بسیاری از کارگردانان ممتاز ایرانی که در چند دهه اخیر ظهور کردند، مانند عباس کیارستمی و جعفر پناهی. کیارستمی که برخی منتقدان او را یکی از معدود کارگردانان بزرگ تاریخ سینما می‌دانند، با برنده شدن نخل طلای جشنواره کن برای طعم گیلاس در سال 1997، ایران را محکم بر روی نقشه سینمای جهان قرار داد.

حضور مستمر فیلم های ایرانی در جشنواره های معتبر بین المللی مانند جشنواره فیلم کن، جشنواره فیلم ونیز و جشنواره فیلم برلین توجه جهانیان را به شاهکارهای ایرانی جلب کرد. در سال 2006، شش فیلم ایرانی در شش سبک مختلف، نماینده سینمای ایران در جشنواره برلین بودند. منتقدان این اتفاق را رویدادی قابل توجه در تاریخ سینمای ایران می دانستند.

گام مهمی در سال 1998 برداشته شد که دولت ایران بودجه سینمای قومیتی را آغاز کرد. از آن زمان کردستان ایران شاهد ظهور فیلمسازان متعددی بوده است. به ویژه، صنعت سینما در کردستان ایران شتاب گرفت و این منطقه شاهد ظهور فیلمسازانی مانند بهمن قبادی، در واقع کل خانواده قبادی، علیرضا رضایی، خسرت رسول و بسیاری از فیلمسازان جوان دیگر بوده است.

همچنین تولید فیلم مستندی نیز وجود دارد که اغلب به نام آرمان انقلاب اسلامی به نقد جامعه می پردازد، مانند فیلم هایی که محمدرضا اسلاملو کارگردانی کرده است.

در سال 2001 تعداد فیلم‌های تولید شده در ایران به 87 فیلم رسید (از 28 فیلم، یعنی تعداد فیلم‌هایی که در سال 1980 پس از سقوط شاه تولید شد). محبوب ترین ژانرها ملودرام و نمایش های تاریخی بودند که به ندرت به جشنواره ها می رفتند. در سال 1997، رئیس جمهور تازه منتخب، محمد خاتمی، سرانجام نقشی را در کمک به فیلمسازان برای دستیابی به درجه خاصی از آزادی هنری ایفا کرد.

سینمای معاصر ایران

باکس آفیس ایران امروز تحت سلطه فیلم های تجاری ایرانی است. فیلم های وسترن گهگاه در سینماها نمایش داده می شوند. و تولیدات معاصر هالیوود در تلویزیون دولتی نمایش داده می شود. فیلم‌های هنری ایرانی اغلب به‌طور رسمی اکران نمی‌شوند و از طریق دی‌وی‌دی‌های بدون مجوز قابل مشاهده هستند. برخی از این فیلم‌های تحسین‌شده در ایران اکران شدند و در گیشه موفق شدند. از جمله می توان به «من ترانه 15 ساله» رسول صدر عاملی، «زیر پوست شهر» رخشان بنی اعتماد، «مرون زده در عراق» اثر بهمن قبادی و «زندان زنان» منیژه حکمت اشاره کرد.

سینمای تجاری در ایران

سینمای ایران که جوایز بین‌المللی برنده شده است با فیلم‌های داخلی کاملاً متفاوت است. این ژانر برای مخاطبان کاملاً متفاوتی که عمدتاً زیر 25 سال سن دارند، پاسخ می‌دهد. سه دسته از این نوع فیلم ها وجود دارد:

• فیلم هایی درباره پیروزی انقلاب ایران در سال 1979 و جنگ و اقدام ایران و عراق متعاقب آن، مملو از انگیزه های مذهبی و ملی قوی است.
  فیلم هایی مثل عقاب ها، برزخی ها، افعی، دادشاه، بایکوت، دوئل، تاراج، اخراجی ها، آژانس شیشه ای، کانی مانگا، افق، باشو، غریبه کوچک، لیلی با من است، ام در نقش مادر و اتوبوس شب.
• فیلم های فرمولیک با بازی بازیگران محبوب. با 130 فیلم ایرانی که هر سال به دنبال نمایش هستند، مدیران سینما تمایل دارند کمدی های جذاب، ملودرام های عاشقانه و کمدی های خانوادگی را بر سایر ژانرها ترجیح دهند. مارمولک، محجبه آبی، قرمز، لیلا، خارجی ها، چار چنگولی، کلاه قرمزی و پسر خاله، کلاه قرمزی و بچه ننه، بازیگر، اجاره نشین ها، شکران، دایره زنگی، آکواریوم، آتش بس، مردان ممنوع، مرد تغییر یافته، شارلاتان، پادشاهی سلیمان، گشت ارشاد، کشتن سگ های دیوانه، جدایی و سکوت! هیس دخترها فریاد نمی زنند از جمله فیلم های پس از انقلاب بودند که بالاترین رکوردهای باکس آفیس را به دست آوردند.

سال‌ها نمایان‌ترین چهره سینمای تجاری ایران محمدعلی فردین بود که در چند فیلم موفق و پرمخاطب بازی کرد. اما در فضای اجتماعی محافظه‌کارانه‌تر ایران پس از انقلاب 1979، او را مایه شرمساری هویت ملی ایرانی و فیلم‌هایش می‌دانستند که عاشقانه، مشروبات الکلی، ابتذال، شی گرایی زنان، مردان و زنان کم لباس را به تصویر می‌کشید. کلوپ های شبانه و سبک زندگی مبتذل که اکنون توسط حکومت اسلامی محکوم شده است ممنوع شد. اگرچه این امر عملاً مانع از ساختن فیلم فردین تا پایان عمرش می‌شود، اما این ممنوعیت چیزی از محبوبیت او نزد سینمادوستان ایرانی کم نکرد: مراسم تشییع جنازه او در تهران با حضور 20000 عزادار برگزار شد. پیش از فردین، می توان استدلال کرد که ایران به سادگی سینمای تجاری نداشت. در کل دنیای هنر ورای تمام این تغییرات است و تغییرات سیستمی و اساسی یک کشور برای مدتی میتواند کنترل روی این تغییرات داشته باشد و در نهایت هنر مسیر خود را طی میکند. فردین و دیگر هنرمندان با توجه به شرایط آن زمان کار کردند و قطعا اگر قوانین جور دیگری بود بازی آن ها هم متفاوت میشد. نوشتن این بخش از این مقاله صرفا جهت کامل بودن تاریخچه ی سینمای ایران است و به منزله تایید و تکذیب این تغییرات نیست.

در طول سال‌های جنگ، فیلم‌های جنایی هیجان‌انگیز مانند سناتور، عقاب‌ها، بایکوت، مستاجرین و کانی مانگا جایگاه اول جدول فروش را به خود اختصاص دادند. دولت ایران رسماً سینمای آمریکا را تحقیر می کند: در سال 2007  مشاور رسانه ای رئیس جمهور احمدی نژاد به خبرگزاری فارس گفت: «ما معتقدیم سیستم سینمای آمریکا عاری از هر گونه فرهنگ و هنر است و فقط به عنوان یک وسیله استفاده می شود. از مسیح، خانه شن و مه، کاپیتان آسمان و دنیای فردا، شرلوک هلمز، آلفا و امگا، صورت زخمی، کازینو رویال، مکانیک و هوانورد پس از انقلاب در سینماهای ایران و جشنواره های فیلم ایرانی به نمایش درآمده اند. با وجود غرور فراوان در تاریخ بیش از 100 ساله سینمای کشور، سینمای غرب در بین جوانان ایران بسیار محبوب است و عملاً تمام فیلم‌های اخیر هالیوود بر روی سی‌دی، دی‌وی‌دی یا ویدئو موجود است. تلویزیون دولتی همچنین فیلم‌های غربی بیشتری پخش کرده است تا حدی به این دلیل که میلیون‌ها ایرانی به استفاده از تجهیزات ممنوعه تلویزیون ماهواره‌ای روی آورده‌اند.

فیلم های موج نو ایرانی

بهرام بیضایی، بهترین فیلمساز فارسی تمام دوران در سال 2002

موج نو ایرانی به حرکتی نو در سینمای ایران اشاره دارد. به گفته منتقد سینما، اریک هندرسون، مستند تحسین شده خانه سیاه است به کارگردانی فروغ فرخزاد (شاعر و کارگردان مشهور ایرانی) راه را برای موج نو ایرانی هموار کرد. این جنبش در سال 1964 با دومین فیلم هژیر داریوش به نام پوست مار آغاز شد که بر اساس فیلم معشوق لیدی چاترلی اثر دی اچ لارنس با بازی فخری خوروش و جمشید مشایخی ساخته شد. دو مستند مهم اجتماعی اولیه داریوش اما مشکلات به وجود آمد در سال 1965 که به بیگانگی فرهنگی جوانان ایرانی می پردازد، و چهره 75، نگاهی انتقادی به غربی شدن فرهنگ روستایی که برنده جایزه جشنواره فیلم برلین 1965 بود، نیز بودند. کمک قابل توجهی به ایجاد موج نو کرد.

در سال 68 پس از اکران شوهر آهو خانوم به کارگردانی داوود ملاپور و اکران گاو به کارگردانی داریوش مهرجویی در سال 1348 و پس از اکران قیصر مسعود کیمیایی و آرامش در حضور دیگران ناصر تقوایی، موج نو شکل گرفت. گرایش فرهنگی، پویا و فکری برجسته بیننده ایرانی تبعیض آمیز شد و روند جدید را به شکوفایی و توسعه تشویق کرد. در دهه 1960، جنبش های “موج نو” در سینمای بسیاری از کشورها وجود داشت. پیشگامان موج نو ایرانیان کارگردانانی چون فروغ فرخزاد، سهراب شهید ثالث، بهرام بیضایی و پرویز کیمیاوی بودند. آنها فیلم های هنری بدیع با لحن های بسیار سیاسی و فلسفی و زبان شاعرانه ساختند. فیلم‌های بعدی از این دست به سینمای نوین ایران معروف شدند تا از ریشه‌های پیشین خود متمایز شوند. از چهره های شاخص موج نوی ایران می توان به عباس کیارستمی، جعفر پناهی، مجید مجیدی، بهرام بیضایی، داریوش مهرجویی، محسن مخملباف، خسرو سینایی، سهراب شهید ثالث، پرویز کیمیاوی، سمیرا مخملباف، امیر نادری، و امیر جلیلی اشاره کرد.

عواملی که منجر به ظهور موج نو در ایران شد تا حدی ناشی از جنبش های فکری و سیاسی آن زمان بود. پس از کودتای 19 اوت 1953 فضایی رمانتیک در حوزه هنر در حال شکل گیری بود. در کنار این، ادبیات متعهد اجتماعی در دهه 1950 شکل گرفت و در دهه 1960 به اوج خود رسید که شاید بتوان آن را دوران طلایی ادبیات معاصر فارسی دانست.

ویژگی‌های فیلم ایرانی موج نو، به‌ویژه آثار عباس کیارستمی افسانه‌ای را می‌توان در زمره پست مدرن طبقه‌بندی کرد. فیلم‌های موج نو ایرانی با فیلم‌های هنری اروپایی آن دوره، به‌ویژه نئورئالیسم ایتالیا، ویژگی‌هایی مشترک داشتند. با این حال، رز عیسی در مقاله خود با عنوان «داستان‌های واقعی» استدلال می‌کند که فیلم‌های ایرانی دارای زبان سینمایی متمایز ایرانی هستند. “که با محو کردن مرزهای بین داستان و واقعیت، فیلم داستانی با مستند، شعر را در زندگی روزمره و افراد عادی را تقویت می کند.” او همچنین استدلال می‌کند که این رویکرد منحصربه‌فرد الهام‌بخش کارگردانان سینمای اروپایی است تا از این سبک الگوبرداری کنند و جایزه مایکل وینترباتم را در این دنیا (2002) به عنوان ادای احترام به سینمای معاصر ایران ذکر می‌کند. عیسی ادعا می‌کند که «این زبان زیباشناختی انسان‌گرایانه، که توسط هویت فردی و ملی فیلمسازان تعیین می‌شود، نه نیروهای جهانی‌گرایی، گفت‌وگوی خلاقانه قوی نه تنها در داخل کشور، بلکه با تماشاگران در سراسر جهان دارد».

حمید دباشی در کتاب نزدیک: سینمای ایران، گذشته، حال، آینده (1380) سینمای مدرن ایران و پدیده سینمای ملی [ایران] را نوعی مدرنیته فرهنگی توصیف می‌کند. به گفته دباشی، «امکان بصری دیدن شخصیت تاریخی (در مقابل انسان ازلی قرآنی) بر روی پرده، احتمالاً مهمترین رویدادی است که به ایرانیان امکان دسترسی به مدرنیته را می دهد.

در حالی که بیضایی و تقوایی نماینده نسل اول و کریم مسیحی و کیارستمی نماینده نسل دوم فیلمسازان موج نو هستند، نسل سوم را رفیع پیتس، بهمن قبادی، مازیار میر نمایندگی می کنند. همچنین کارگردانانی چون اصغر فرهادی، مانی حقیقی و بابک پیامی همراه با فیلمسازان تازه ظهوری چون سامان سالور و عبدالرضا کاهانی در این رده قرار دارند.

فیلم های هنر عامه پسند ایرانی

به موازات موج نوی ایران، با سینمای هنری نئورئالیستی و مینیمالیستی اش، به اصطلاح «سینمای هنری محبوب» در ایران وجود دارد. فیلمسازانی که به این دایره تعلق دارند، نسبت به طیف محدود افراد تحصیلکرده ای که موج نو را تحسین می کنند، فیلم هایی با طیف وسیع تری از مخاطبان می سازند، اما معتقدند که فیلم هایشان از نظر هنری نیز خوش صدا هستند. فیلمسازانی چون ناصر تقوایی و علی حاتمی بهترین نمونه این حرکت سینمایی هستند (برخی از این فیلمسازان فیلم های موج نو هم می سازند، مثلا مهمان مامان داریوش مهرجویی). دیو و حسن کچل، آدم و حوا، داستان ماهیگیر، شهر پرتقال ها و طلسم از آثار حاتمی هستند.

سینمای زنان ایران

پس از ظهور موج نوی ایرانی، اکنون تعداد فارغ التحصیلان دانشکده های سینمایی در ایران رکورددار است و هر ساله بیش از 20 کارگردان جدید اولین فیلم خود را می سازند که بسیاری از آنها زن هستند. در دو دهه اخیر، درصد کارگردانان زن در ایران بیشتر از اکثر کشورهای غربی بوده است.سمیرا مخملباف اولین فیلمش به نام سیب را زمانی که تنها 17 سال داشت کارگردانی کرد و در سال 2000 برای فیلم بعدیش به نام تخته سیاه برنده جایزه هیئت داوران جشنواره کن شد.

موفقیت و سخت کوشی پیشکسوت رخشان بنی اعتماد نمونه ای است که بسیاری از کارگردانان زن در ایران بسیار قبل از اینکه سمیرا مخملباف تیتر یک روزنامه شود و تهمینه میلانی فعلی، نیکی کریمی، آن را دنبال می کردند. چهره های شناخته شده بین المللی سینمای زنان ایران عبارتند از:

• مرجان ساتراپی در سال 2008 نامزد جایزه اسکار بهترین انیمیشن بلند سال شد. در سال 2006 به عضویت هیئت داوران جشنواره فیلم کن درآمد. او گرافیست نویس معاصر، تصویرگر و نویسنده پرفروش ترین «پرسپولیس» است. او در سال 2007 برنده جایزه هیئت داوران کن و برنده جایزه بهترین فیلم اول سزار در سال 2008 و جایزه تماشاگران جشنواره بین المللی فیلم روتردام در سال 2008 شد.
• سمیرا مخملباف در سال 1998 برنده جایزه ساترلند جشنواره فیلم لندن BFI و جایزه بین المللی منتقدان جشنواره فیلم لوکارنو در سال 1998 و مدال فدریکو فلینی یونسکو پاریس 2000 و جایزه ویژه هیئت داوران در جشنواره بین المللی فیلم سن سباستین 2008، جایزه جشنواره جهانی 3، Giffoni 20 جشنواره فیلم کن 2000 و 2000.
• تهمینه میلانی در سال 2001 برنده بهترین مشارکت هنری جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره و سه جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه در جشنواره فیلم آسیا و اقیانوسیه در سال 2006 و جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم لس‌آنجلس برای فیلم زن ناخواسته 2005 شد.
• رخشان بنی اعتماد در سال 1995 برنده جایزه پلنگ برنزی برای فیلم آبی پوش از جشنواره فیلم لوکارنو و برنده جوایز شاهزاده کلاوس در سال 1998 شد. فیلم او در زیر پوست شهر در سال 2001 به بیست و سومین جشنواره بین المللی فیلم مسکو راه یافت. برنده جایزه ویژه طلایی St.George شد. سال بعد او یکی از اعضای هیئت داوران بیست و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو بود، او دو جایزه مهم Netpac Award جشنواره بین‌المللی فیلم کارلووی واری و جایزه هولدن برای بهترین فیلمنامه جایزه ویژه، جایزه تماشاگران، جایزه CinemAvvenire جشنواره فیلم تورینو. او یک سال فوق العاده بود فیلم آینده او Tales برای رقابت برای شیر طلایی در هفتاد و یکمین جشنواره بین المللی فیلم ونیز 2014 انتخاب شد.
• منیژه حکمت در سال 2003 برای فیلم زندان زنان برنده جایزه عفو بین‌الملل DOEN جشنواره بین‌المللی فیلم روتردام شد و جایزه هیئت داوران جهانی را در جشنواره بین‌المللی فیلم فریبورگ در سال 2002 دریافت کرد. حکمت در سال 2002 نامزد جایزه طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو شد.
• پوران درخشنده برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم ایرانی لندن در سال 2013 و سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فرج از تماشاگران. در سال 1986 جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم جیفونی را دریافت کرد.
• نیکی کریمی در فیلمنامه 2006 برنده جشنواره بین‌المللی فیلم روتردام هوبرت بالز و سه جایزه از جشنواره بین‌المللی فیلم وسول سینمای آسیا شد.
• مرضیه مشکینی در سال 2000 برنده جوایز زیادی، جشنواره بین‌المللی فیلم هوگوی نقره‌ای شیکاگو و دریافت فیلم‌های جایزه FIPRESCI از جنوب در ادامه برنده جایزه جریان‌های جدید جشنواره بین‌المللی فیلم بوسان نیز برنده جایزه بهترین کارگردانی جشنواره فیلم تسالونیکی شد. او به دنبال موفقیت آنها در جشنواره فیلم ونیز جایزه یونسکو و همچنین نامزد شیر طلایی را دریافت کرد.
• حنا مخملباف در سال 2008 برنده دو جایزه بزرگ خرس بلورین و جایزه فیلم صلح جشنواره بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم بودا از شرم فرو ریخت. در سال 2003 مخملباف برنده جایزه Lina Mangiacapre اشاره ویژه جشنواره فیلم ونیز و برنده دو جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین المللی فیلم سن سباستین، فیلمکس توکیو شد. پائولو اونگاری جایزه یونیسف جشنواره فیلم رم جایزه بزرگ دیگر اوست.
• ماسی تاجدین در سال 2010 برنده جایزه مارک اورلیو طلایی جشنواره فیلم رم شد.

علاوه بر زنانی که در فیلمنامه نویسی و فیلمسازی دست دارند بسیاری از بازیگران زن ایرانی برنده جوایز با سبک ها و استعدادهای منحصر به فرد منتقدان را به خود جذب می کنند. اولین بازیگر زن ایرانی که برای بازی در یک جشنواره بزرگ سینمایی جایزه گرفت، مری آپیک بود.

شاخص ترین بازیگران زن ایرانی عبارتند از:

• نیکی کریمی، جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، جشنواره فیلم نانت و جشنواره بین المللی فیلم سن سباستین 1999، بهترین بازیگر زن در جشنواره فیلم قاهره 2001، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره بین المللی فیلم فجر 2003، بهترین بازیگر زن جشنواره بین المللی فیلم تائورمینا 1999 و جایزه باستون بیانکو فیلم تورینو جشنواره 2005
• لیلا حاتمی جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره بین المللی فیلم لوکارنو 2012، جشنواره جهانی فیلم مونترال 2002 و خرس نقره ای برلین 2011
• فاطمه معتمدآریا، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن، هفتمین، دهم، یازدهم و دوازدهمین جشنواره بین المللی فیلم فجر بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم آسیایی وصول 2010 و بهترین بازیگر زن جشنواره جهانی فیلم مونترال 2011
• شهره آغداشلو تنها ایرانی است که نامزد دریافت جایزه آکادمی بازیگری شده است شهره آغداشلو، اولین زن ایرانی که نامزد جایزه اسکار و Satellite بهترین بازیگر زن فیلم سینمایی 2009 و جایزه Independent Spirit بهترین نقش مکمل زن 2003 شد.
• پگاه آهنگرانی جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره بین المللی فیلم قاهره 1999 و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل از جشنواره جهانی فیلم فجر 1392
• ترانه علیدوستی، جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، جشنواره بین المللی فیلم لوکارنو 2002، بهترین بازیگر زن جشنواره سینمای آسیا و عرب اوسیان 2012 بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم آسیایی وصول 2013 و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن از جشنواره جهانی فیلم فجر 2002
• مری آپیک، جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره بین المللی فیلم مسکو 1977
• هدیه تهرانی، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن از جشنواره جهانی فیلم فجر 1998، 2006 و بهترین بازیگر زن جشنواره بین المللی فیلم پیونگ یانگ 2002
• گلشیفته فراهانی بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از بخش بین المللی جشنواره جهانی فیلم فجر 1376 و بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم سه قاره نانت 2004
• فرشته صدرا عرفائی، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر از جشنواره جهانی فیلم فجر 2005 و بهترین بازیگر زن، جایزه پاسینتی جشنواره فیلم ونیز 2000
• بیتا فرهی، بهترین بازیگر زن از جشنواره بین المللی فیلم پیونگ یانگ 2009
• ثریا قاسمی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1380
• مهتاب کرامتی، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1388 و بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم خانه هنر باتومی 2013
• سوزان تسلیمی، جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد آکادمی بین المللی فیلم سوئد 2000
• فریماه فرجامی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد  از جشنواره جهانی فیلم فجر 1370
• آزیتا حاجیان، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1378
• رویا تیموریان سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1379
• کتایون ریاحی، بهترین بازیگر زن جشنواره بین المللی فیلم قاهره 2002
• رویا نونهالی بهترین بازیگر زن از جشنواره بین المللی فیلم آمیان 1356 و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1368
• میترا حجار سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1379
• مهناز افشار سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1390
• باران کوثری سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1386
• هانیه توسلی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1392
• نگار جواهریان، بهترین بازیگر زن، جایزه یونسکو از آسیا و اقیانوسیه 2013 و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 2010
• پانته آ بهرام، بهترین بازیگر زن از جشنواره بین المللی فیلم بمبئی 2011
• هنگامه قاضیانی، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره جهانی فیلم فجر 1387، 1391 و بهترین بازیگر زن جشنواره بین المللی فیلم Love Is Folly 2012

همچنین مقاومت زنان در برابر نظم نمادین در جامعه در فیلم های مختلفی مانند مغزهای کوچک زنگ زده ساخته هومن سیدی به نمایش گذاشته شده است.

فیلم های جنگی ایرانی

سینمای جنگ در ایران همزمان با آغاز جنگ ایران و عراق متولد شد. اما سال ها طول کشید تا با مشخص کردن ویژگی های سینمای جنگ ایران راه و هویت خود را پیدا کرد. در کوچه‌های عشق (۱۳۶۹) ساخته خسرو سینایی، شاعرانه‌ترین نگاه به جنگ ایران و عراق را نشان می‌دهد و هنوز پس از سال‌ها، یکی از فیلم‌های شاخص این واقعه تاریخی از بعد انسان‌گرایانه است، هرچند برخلاف دیگر سینمای جنگ ایران که با حمایت کامل دولت ایران این فیلم با مشکلات فراوان ساخته شده است. صنعت سینمای ایران در دهه‌های گذشته فیلم‌های جنگی زیادی تولید کرده است. در ژانر فیلم‌های جنگی ایرانی، جنگ اغلب با شکوه و «مقدس» به تصویر کشیده شده است که با پیام‌هایی تبلیغاتی، خوبی‌ها را در قهرمان داستان به نمایش می‌گذارد و احساسات ناسیونالیستی را تسخیر می‌کند. اشک سرما و دوئل دو فیلمی بودند که از دیدگاه سنتی جنگ فراتر رفته اند. خیلی ها شهرت دارند کارگردانانی که در توسعه سینمای جنگ ایران نقش داشتند:

• مرتضی آوینی (مستند تلویزیونی معروف روایت فتح)
• شهریار بحرانی (فیلم معروف: حمله به H3)
• محمد بزرگ نیا (فیلم معروف: جنگ نفتکش ها)
• احمدرضا درویش (فیلم معروف: دوئل)
• سیف الله داد (فیلم معروف: کانی مانگا)
• ساموئل خاچیکیان (فیلم معروف: عقاب ها)
• ابراهیم حاتمی کیا (فیلم های معروف: مهاجر، از کرخه تا راین، بوی پیراهن یوسف، آژانس شیشه ای و چ
• محسن مخملباف (فیلم معروف ازدواج با سعادت)
• رسول ملاقلی پور (فیلم های معروف سفر به چذابه و میم مثل مادر)
• علی شاه حاتمی (فیلم معروف: آخارین شناسایی)
• کمال تبریزی (فیلم های معروف: در مصلح عشق و لیلی با من است)
• کیومرث پوراحمد (فیلم معروف اتوبوس شب)
• بهزاد بهزادپور (فیلم معروف خداحافظ رفیق)

دیگر فیلم‌های معروف و پرطرفدار جنگ ایران عراق:

• خداحافظ زندگی به کارگردانی انسیه شاه حسینی
• هیوا، مزرعه پدری و سفر به چذابه به کارگردانی رسول ملاقلی پور
• عملیات کرکوک، هور روی آتش و کانی مانگا به کارگردانی سیف الله داد
• چ، از کرخه تا راین، مهاجر و روبان قرمز به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا
• طبل بزرگ زیر پای چپ به کارگردانی کاظم معصومی
• گیلانه به کارگردانی رخشان بنی اعتماد
• روز سوم به کارگردانی محمدحسین لطیفی
• جایزه سکوت به کارگردانی مازیار میری
• سیزده 59 به کارگردانی سامان سالور
• ملکه به کارگردانی محمدعلی باشه آهنگر
• مردی شبیه باران به کارگردانی سعید سهیلی
• باشو، غریبه کوچک به کارگردانی بهرام بیضایی
• نیش مار به کارگردانی مسعود کیمیایی
• هور در آتش به کارگردانی عزیزالله حمیدنژاد.

انیمیشن های ایرانی

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ایرانیان باستان انیمیشن می ساختند. یک قطعه متحرک روی یک جام خاکی ساخته شده 5000 سال پیش در شهر سوخته در استان سیستان بلوچستان در جنوب شرقی ایران پیدا شد. هنرمند بزی را به تصویر کشیده است که به سمت درخت می پرد و برگ های آن را می خورد.

اولین جشنواره بین المللی پویانمایی تهران در سال 1378 یعنی چهار دهه پس از تولید اولین فیلم های انیمیشن در ایران برگزار شد. دومین جشنواره بین المللی پویانمایی تهران در بهمن 1380 برگزار شد و به غیر از فیلم های ایرانی، انیمیشن هایی از 35 کشور خارجی در جشنواره حضور داشتند.

از جمله فیلمسازان مطرح انیمیشن های ایرانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نورالدین زرین کلک
• بهرام عظیمی
• علی اکبر صادقی

فیلم های کودک و نوجوان

اگرچه تلاش های اولیه نیز وجود داشت، اما سینمای کودک و نوجوان ایران با کارگردانی تحسین شده محمدعلی طالبی (متولد 1337) روی کار آمد. او کار خود را در دهه 1980 آغاز کرد و با کیسه برنج (1997) و بید و باد (1379) که فیلمنامه آن توسط عباس کیارستمی نوشته شده بود، به موفقیت هایی فراتر از ایران دست یافت.

طالبی معتقد بود ساخت فیلم های سینمایی برای کودکان و نوجوانان خدمتی به شکننده ترین و آسیب پذیرترین جامعه ایران است. او در دهه 2010 تا حدودی نسبت به آینده سینمای کودک و نوجوان در ایران دچار تردید شد و در سال 2018 به اسلواکی رفت.

تاثیر ایرانی ها بر فیلم های موج نوی دیگران

از جمله پیشگامان موج نو فرانسه می توان به فرانسوا تروفو، ژان لوک گدار، کلود شابرول و اریک رومر یا باربت شرودر (متولد تهران، ایران در سال 1941، جایی که پدر زمین شناس آلمانی اش در حال مأموریت بود) اشاره کرد.

در نیمه اول قرن بیستم، فرانسه مقصد اصلی دانشجویان ایرانی بود که مایل به تحصیل در خارج از کشور بودند. فریدون هویدا سفیر ایران در سازمان ملل متحد یکی از آنها بود. فریدون هویدا نقش مهمی در صحنه فرهنگی فرانسه و به‌ویژه در عرصه سینما ایفا کرد، زیرا تحت حمایت فرانسوا تروفو بود که با او دوست شد و با او در ایجاد مجله سینمایی معروف Les Cahiers du Cinéma که رهبری نوول فرانسوی بود، کمک کرد. سینمای مبهم یا موج نو. او همچنین با کارگردان ایتالیایی روبرتو روسلینی بر روی چندین فیلمنامه در آن دوره از نزدیک کار کرد. فریدون هویدا تنها ایرانی نسل خود نبود که نقش فعالی در ترویج سینمای رویترز فرانسه داشت. یوسف اسحاق پور نمونه دیگری است.

یکی دیگر از چهره های ایرانی در موج نوی فرانسه شوشا گوپی خواننده، نویسنده و فیلمساز دوست دختر ژاک پرور بود. با این حال، مهم‌ترین کمک به سینمای موج نو فرانسه سرژ رضوانی شاعر ایرانی است که در سال 1928 در تهران متولد شد. از نشانه های سینمای موج نو فرانسه محسوب می شود. فرح دیبا در Beaux Arts تحصیل کرد و در کانون توجه قرار گرفت و مطبوعات فرانسه او را به عنوان سیندرلای جدید ایرانی می دیدند. فرح دیبا یکی از افراد برجسته خارجی نادری بود که به عضویت دائمی آکادمی هنرهای زیبای فرانسه درآمد.

رابرت حسین ایرانی (فرزند امین الله حسین نوازنده افسانه ای) بازیگری را با سلام آغاز کرد. دوست ارمنی فرانسوی شاهنور واریناق آزناووریان (معروف به چارلز آزناوور ) در اواسط دهه پنجاه اساساً نقش “آقای سرسخت” را انتخاب کرد. با این حال او در اوایل دهه شصت به‌ویژه در اروپا، روسیه و آسیا به‌عنوان معشوقه مرموز «ژفری، کنت د پیراک» میشل مرسیه دوست‌داشتنی در مجموعه فیلم‌های شهوانی ماجراجویی ملایم آنجلیک مارکیز د آنژ، مورد تحسین بین‌المللی قرار گرفت. در دهه‌های هفتاد و هشتاد او قرار بود در مقابل ژان پل بلموندو در تریلرهای پلیسی مانند The Professional بازی کند. حسین به خاطر کارگردانی با استعداد تئاتر و ذوقش برای وسایل نقلیه تاریخی محبوب با دکورهای بزرگ و بازیگران متعدد شناخته شد.

پس از استعفای شارل دوگل، رئیس‌جمهور فرانسه، آنیس شهمنش ایرانی با نام آنیس آلوینا با بازی در نقش یک دختر فرانسوی در یک فیلم موفق انگلیسی به نام دوستان، که موسیقی آن التون جان، ستاره پاپ بریتانیایی را به حرکت درآورد، شناخته شد. او همچنین قرار بود در فیلم اقتباسی از رمان Le Rempart des Béguines اثر فرانسوا مالت ژوریس نقش لزبین شجاعانه ای ایفا کند.

دو مستند مهم در این سالها به ترتیب توسط اگنس واردا و دو نفره کلود للوش و کلود پینوتو تولید شد:

اگنس واردا، اولین باری که در سال 1970 توسط بازیگر جوان ژرار دوپاردیو در فیلم Nausicaa کشف شد، یک داستان عاشقانه را در اصفهان (1976) بین یک زن فرانسوی (والری مرس) که به عنوان توریست از ایران بازدید می کرد و راهنمای او مردی ایرانی (علی رفیع) کارگردانی کرد. ). عنوان فیلم Plaisir D’Amour en Iran بود. این فیلم عاشقانه در لوکیشن مسجد شاه فیلمبرداری شده است.
از سوی دیگر، کلود پینوتو و کلود للوش مستند خود را درست پس از جشن های تخت جمشید در سال 1971 ساختند. آنها تصمیم گرفتند به تحولات شهری و رهایی فرهنگی که کشور تا اوایل دهه هفتاد دستخوش آن بود، بپردازند.
چندین مهاجر ایرانی مانند فیلیپ خرسند یا یاسمینا رضا، نمایشنامه‌نویس و بازیگر ایرانی نیز در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته‌اند. این دومی به ویژه برای درون نگری بسیار روشنفکرانه اش در نمایشنامه هایی مانند هنر (که شان کانری حقوق فیلم را به توصیه همسر فرانسوی اش خرید) معروف است.

موسیقی در سینمای ایران

اگرچه آهنگسازان ایرانی معمولاً سبک و ساختار موسیقی خاص خود را دارند، اما همه آنها یک چیز مشترک دارند: ریتم های ملودیک و زنده. این ممکن است به این دلیل باشد که آنها اغلب با آهنگ های فولکلور شروع می شوند و به موسیقی فیلم تغییر می کنند. در چند دهه گذشته آهنگسازان معدودی در سینمای ایران ظهور کرده اند که آثاری بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. آهنگسازانی چون هرمز فرهت، مرتضی حنانه، فریبرز لاچینی، احمد پژمان، مجید انتظامی، بابک بیات، کارن همایونفر، ناصر چشم آذر و حسین علیزاده از موفق ترین آهنگسازان موسیقی ایرانی در دهه های گذشته بودند.

جشنواره های بین المللی فیلم ایران

جشنواره های فیلم در ایران سابقه نسبتا طولانی دارند که به دهه 50 برمی گردد. اولین جشنواره بین المللی فیلم تهران در آوریل 1973 افتتاح شد. اگرچه این جشنواره هرگز به سطح جشنواره های کن و ونیز نرسید، اما توانست به عنوان جشنواره ای درجه یک شناخته شود. جشنواره بسیار معتبری بود و بسیاری از فیلمسازان سرشناس با فیلم های خود در آن شرکت کردند. فیلمسازان بزرگی که جوایز جشنواره را از آن خود کردند.

• فرانچسکو رزی
• میکل آنژ آنتونیونی گریگوری کوزینتسف
• الیزابت تیلور
• پیترو گرمی
• نیکیتا میخالکوف
• کریستوف زانوسی
• مارتین ریت

جشنواره فیلم فجر

جشنواره جهانی فیلم فجر از سال 1362 برگزار می‌شود و از همان ابتدا قرار بود تا حد امکان باشکوه و دیدنی باشد. پیشینه ای به اندازه پیشینه جشنواره بین المللی فیلم تهران داشت و می خواست در همان مسیر باقی بماند. جشنواره فیلم فجر اگرچه هنوز در زمره جشنواره های برتر قرار نگرفته است، اما در سیاست گذاری و الگوسازی برای آینده سینمای ایران موفق بوده است. در سال‌های اولیه، بخش مسابقه فیلم‌های حرفه‌ای و آماتور (۸ میلی‌متر، ۱۶ میلی‌متر) داشت. از سال 1990 یک مسابقه بین المللی در کنار مسابقات کشوری برگزار می شود. این جشنواره همچنین دارای یک مسابقه برای اقلام تبلیغاتی مانند پوستر، عکس و تریلر است. در سال 2005، جشنواره مسابقه‌هایی را برای فیلم‌های آسیایی و معنوی اضافه کرد. برترین جایزه سیمرغ بلورین نام دارد.

نشست فیلمسازان NAM

ایران رئیس کنونی جنبش عدم تعهد است و میزبان شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد بین 26 تا 31 اوت 2012 بود که پس از آن ریاست جمهوری در اول شهریور به احمدی نژاد واگذار شد. آخرین اقدام رئیس جنبش عدم تعهد برگزاری نشست فیلمسازان جنبش عدم تعهد به منظور بحث و تبادل نظر در مورد تشکیل اتحادیه فیلمسازان جنبش عدم تعهد بوده است. این نشست قرار شد در بهمن ماه 1392 همزمان با سی و یکمین جشنواره جهانی فیلم فجر در تهران برگزار شود.

جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان

جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان از سال 1364 برگزار می شود و در سه سال اول آن بخشی از جشنواره فیلم فجر بود. از سال 1988 تا 1989، در واقع در تهران و از آن پس در اصفهان به جز سال 1375 که در کرمان برگزار شد. این جشنواره دارای مسابقات بین المللی و ملی فیلم و ویدئو است. جایزه برتر پروانه طلایی نام دارد.

مراسم خانه سینما

در 21 شهریور، روز ملی سینمای ایران، هر ساله جشنی از سوی خانه سینما برگزار می شود. در رویداد سال 2006، آکیرا کوروساوا مورد تجلیل قرار گرفت.

جشنواره فیلم های ایرانی نور

جشنواره فیلم های ایرانی نور که در سال 2007 تأسیس شد، هر ساله در لس آنجلس، کالیفرنیا برگزار می شود.

جشنواره فیلم های ایرانی – سانفرانسیسکو

جشنواره فیلم های ایرانی – سانفرانسیسکو (IFF)، اولین جشنواره فیلم های مستقل ایرانی در خارج از ایران، که در سال 2008 راه اندازی شد، رویدادی سالانه است که فیلم های بلند مستقل و کوتاه ساخته شده توسط یا درباره ایرانیان سراسر جهان را به نمایش می گذارد.

جشنواره فیلم ایرانی لندن

یک جشنواره فیلم مستقل سالانه است که در لندن، بریتانیا برگزار می شود. اکنون وارد چهارمین سال خود می شود. این تنها جشنواره در بریتانیا است که به سینمای مستقل ایران اختصاص دارد.

جشنواره بین المللی فیلم رشد

جشنواره بین‌المللی فیلم رشد اولین بار در سال ۱۳۴۲ توسط دفتر فعالیت‌های سمعی و بصری وزارت آموزش و پرورش برگزار شد. این فیلم با محوریت فیلم هایی با مضامین آموزشی و پرورشی هر ساله توسط مرکز تامین کننده رسانه آموزشی زیرمجموعه وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران روی صحنه می رود. هدف اصلی جشنواره شناسایی و انتخاب بهترین فیلم های آموزشی و پرورشی به منظور معرفی آنها به سیستم های آموزشی است.

جشنواره بین المللی فیلم فارسی

جشنواره بین‌المللی فیلم ایرانی یک رویداد سینمایی فرهنگی مستقل است که داستان‌هایی از جوامع مختلف ایرانی را گرد هم می‌آورد. در سال 2012 توسط دکتر امین پالنگی تأسیس شد و در سیدنی، استرالیا واقع شده است.

جشنواره فیلم های ایرانی زوریخ

جشنواره فیلم های ایرانی زوریخ (IFFZ) با هدف رفع شکاف فرهنگی بین ایرانیان و سوئیسی ها و خارجی های مقیم سوئیس برگزار می شود. این جشنواره همچنین می‌خواهد با آوردن هر سال بهترین فیلم‌های بلند، مستند و کوتاه از تمام نسل‌های فیلمساز ایرانی به زوریخ، به کشور میزبان کمک کند. آرزوی IFFZ این است که این مکان به بستری برای ارائه فرهنگ و سنت ایرانی تبدیل شود و پلی در چنین شهر استثنایی زوریخ در میان بسیاری از ملت های حاضر با زبان جهانی هنر و به ویژه هنر هفتم یعنی سینما بسازد.

جشنواره فیلم های ایرانی در پراگ

هدف اصلی این جشنواره ارائه تصویری زنده از سینمای ایران برای طیف گسترده ای از مخاطبان بین المللی در پراگ جمهوری چک است.

جشنواره فیلم های ایرانی کلن

جشنواره فیلم ایرانی قرار است به عنوان نماینده صنعت سینمای کشور در شهر کلن آلمان برگزار شود. خانه سینما با همکاری شهرداری کلن راه را برای برگزاری جشنواره هموار کرد.

جشنواره سینمای ایران

جشنواره فیلم‌های ایرانی (سینما دی ایران) از 26 ژوئن آغاز شد و تا 2 ژوئیه 2013 در پاریس ادامه داشت.

جشنواره فیلم ایرانی هیوستون

جشنواره فیلم ایرانی هیوستون بهترین های سینمای جدید ایران را به نمایش می گذارد. فیلم ایرانی با تنوع هیئت داوران در هیوستون آمریکا برگزار می شود.

جشنواره بین المللی انیمیشن تهران

جشنواره بین المللی انیمیشن ایران در تهران برگزار می شود.

جشنواره های دیگر

سایر جشنواره های معتبر مانند: جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران، جشنواره بین المللی فیلم مقاومت، جشنواره بین المللی فیلم 100، جشنواره بین المللی فیلم شهری، جشنواره بین المللی پروین اعتصامی، جشنواره جهانی فیلم یاس (TJIFF)، جشن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران، رویش مذهبی. جشنواره فیلم کوتاه، انجمن سینمای جوانان ایران، جشنواره ایرانی ادینبورگ، جشنواره فیلم ایرانی (IFF)، جشنواره فیلم ایرانی چندیگر، جشنواره فیلم، جشنواره فیلم کوتاه وارش، جشنواره بین المللی فیلم ویدئویی تهران، جشنواره بین المللی فیلمسازان مستقل و جشنواره فیلم ایرانی کانادا .

شناخت بین المللی سینمای ایران

در اینجا فهرستی از جوایز بزرگی است که معتبرترین جشنواره‌ها به سینمای ایران اعطا می‌کنند: سریال‌های ایرانی در منطقه بسیار محبوب هستند.

کن

عباس کیارستمی تنها کارگردان ایرانی برنده نخل طلای جشنواره کن
اولین حضور سینمای ایران در کن به سال 1370 در کوچه‌های عشق توسط خسرو سینایی و سپس به سال 1371 که زندگی و هیچ چیز دیگری برنده نخل طلا توسط عباس کیارستمی از ایران در جشنواره شد، بازمی‌گردد.

1374: دوربین طلایی (دوربین طلایی): جعفر پناهی
1997: نخل طلایی (نخل طلا): عباس کیارستمی
2000: دوربین طلایی (دوربین طلایی): حسن یکتا پناه، بهمن قبادی.
2000: Prix du Jury (جایزه هیئت داوران): سمیرا مخملباف
1380: جایزه هیئت داوران جهانی: محسن مخملب

2003: Prix du Jury (جایزه هیئت داوران): سمیرا مخملباف
2003: جایزه بدون توجه: جعفر پناهی
1382: جایزه هیئت داوران جهانی: محسن مخملباف
2004: دوربین طلایی (دوربین طلایی): محسن امیریوسفی
2007: Prix du Jury (جایزه هیئت داوران): Marjane Satrapi
2009: جایزه بدون توجه: بهمن قبادی
2011: جایزه بدون توجه: محمد رسول اف
2011: جایزه فرانسوا شاله – اشاره ویژه: محمد رسول اف
2013: جایزه بدون توجه: محمد رسول اف
1392: جایزه هیئت داوران جهانی: اصغر فرهادی
2015: Un Certain Regard – جایزه Avenir: آیدا پناهنده
2016: Prix du Sénario (بهترین فیلمنامه): اصغر فرهادی
2016: Prix d’interpretation masculine (بهترین بازیگر مرد): شهاب حسینی
2017: جایزه Un Certain Regard: محمد رسول اف
2018: Prix du Sénario (بهترین فیلمنامه): جعفر پناهی
جوایز اسکار (اسکار)
1970: Ray Aghayan: نامزد بهترین طراحی صحنه و لباس برای Gaily, Gaily
1376: حبیب زرگرپور: نامزد بهترین جلوه های بصری برای فیلم Twister
1997: داریوش خنجی: نامزد بهترین فیلمبرداری برای Evita
1376: حسین امینی: نامزد بهترین فیلمنامه اقتباسی برای بال‌های کبوتر
1378: مجید مجیدی: نامزدی بهترین فیلم خارجی زبان برای بچه های بهشت
1380: حبیب زرگرپور: نامزدی بهترین جلوه های بصری برای طوفان کامل.
1383: شهره آغداشلو: نامزدی بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای فیلم خانه شن و مه
2007: کامی عسگر: نامزد بهترین تدوین صدا برای فیلم Apocalypto
2008: مرجان ساتراپی: نامزدی بهترین انیمیشن بلند برای پرسپولیس
2012: اصغر فرهادی: نامزد بهترین فیلمنامه اورجینال برای جدایی
2012: اصغر فرهادی: جایزه بهترین فیلم خارجی زبان برای جدایی
2017: اصغر فرهادی: جایزه بهترین فیلم خارجی برای فیلم فروشنده
جوایز گلدن گلوب
2011: اصغر فرهادی (جایزه) بهترین فیلم خارجی زبان، جدایی
2013: اصغر فرهادی (نامزد) بهترین فیلم خارجی زبان، گذشته
2016: اصغر فرهادی (نامزد) بهترین فیلم خارجی زبان، فروشنده
ونیز
شیر طلایی: جعفر پناهی (1379)
شیر نقره ای بهترین کارگردان: بابک پیامی (1380)

جعفر پناهی تنها کارگردان ایرانی است که برنده شیر طلایی جشنواره ونیز شده است
جایزه ویژه هیئت داوران: آنا لیلی امیرپور (1395)
اوسلای طلایی بهترین کارگردانی: ابوالفضل جلیلی (۱۳۷۴)، شیرین نشاط (۱۳۸۸)
جایزه بهترین فیلمنامه: رخشان بنی اعتماد (1393)
جایزه فیپررسی: داریوش مهرجویی (1971)، عباس کیارستمی (1999)، رامین بحرانی (2008)
جایزه ویژه هیئت داوران: عباس کیارستمی (۱۳۷۸)، عبدالرضا کاهانی (۱۳۸۸)
جایزه ویژه هیئت داوران Orizzonti: شهرام مکری (2013)
جایزه Orizzonti برای بهترین کارگردان: وحید جلیلوند (1396)[59]
جایزه Orizzonti برای بهترین بازیگر مرد: نوید محمدزاده (2017)
جایزه SIGNIS – افتخار: امیر نادری (2008)
جایزه OCIC: بابک پیامی (2001)[60]
جایزه نت پک: بابک پیامی (1380)
جایزه یونیسف: بابک پیامی (2001)
جایزه پاسنتی: بابک پیامی (2001)
جایزه سینمای دیجیتال: مانیا اکبری (1383)
جایزه لینا مانگیاکاپره – اشاره ویژه: حنا مخملباف (2003)
جایزه باز: مرضیه مشکینی (1383)[61]
جایزه یونسکو: مرضیه مشکینی (2000)
جایزه ایسوما: مرضیه مشکینی (1379)
جایزه CinemAvvenire: عباس کیارستمی (۱۳۷۸)، مرضیه مشکینی (۱۳۷۹)

برلین
خرس طلایی: اصغر فرهادی (1390)، جعفر پناهی (1394)، محمد رسول اف (2020)
خرس نقره ای: پرویز کیمیاوی (1355)[63]
خرس نقره ای بهترین کارگردانی: اصغر فرهادی (1388)
خرس نقره ای بهترین فیلمنامه: جعفر پناهی (1392)
خرس نقره ای بهترین بازیگر مرد: رضا ناجی (1387)، جدایی (کل بازیگران 1390)
خرس نقره ای بهترین بازیگر زن: جدایی (کل بازیگران 2011)
جایزه بزرگ هیئت داوران: جعفر پناهی (2006)
ذکر ویژه: مسعود کیمیایی (۱۳۷۰)
جایزه FIPRESCI: سهراب شهید ثالث (1974 و 1975)[64][65]
جایزه بین فیلم: داریوش مهرجویی (۱۳۵۱)، سهراب شهید ثالث (۱۳۵۳ و ۱۳۵۴)
جایزه OCIC: داریوش مهرجویی (1969)، سهراب شهید ثالث (1974 و 1975)
جایزه دن کیشوت – اشاره ویژه: داریوش مهرجویی (1378)
Kplus نسل خرس بلورین – بهترین فیلم بلند: حنا مخملباف (2008)
جایزه فیلم صلح: حنا مخملباف (2008)
جایزه نت پک: مانی حقیقی (1391)
جایزه تدی بهترین فیلم کوتاه: مریم کشاورز
خرس بلورین بهترین فیلم کوتاه {دنا رسام. فرهاد دلارام} (2019)
لوکارنو
اولین فیلم سینمای ایران که در جشنواره لوکارنو برنده شد، خانه دوست کجاست؟ به کارگردانی عباس کیارستمی (۱۳۶۸).

پلنگ طلایی: جعفر پناهی (1376)، ابراهیم فروزش (1373)
پلنگ نقره ای: کیانوش عیاری (۱۳۷۳)، [۶۶] ابوالفضل جلیلی (۱۳۷۷)، حسن یکتا پناه (۱۳۸۳)
پلنگ برنز: ناصر تقوایی (۱۳۶۷)، عباس کیارستمی (۱۳۶۸)
جایزه ویژه هیئت داوران: ابوالفضل جلیلی (1380)، رسول صدراملی (1381)، سامان سالور (1385)
پلنگ بهترین بازیگر زن: ترانه علیدوستی (1381)
جایزه NETPAC: حسن یکتا پناه (2004)
ذکر ویژه، هیئت داوران رسمی: سمیرا مخملباف (1996)
اشاره ویژه، هیئت داوران FIBRESCI: عباس کیارستمی (1989)، سمیرا مخملباف (1998)
ذکر ویژه: علیرضا امینی (1382)
اشاره ویژه هیئت داوران جهانی: سهراب شهید ثالث (۱۳۵۵)، عباس کیارستمی (۱۳۶۸)
لندن
جایزه فیپرشی: بابک پیامی (2001)

جایزه بین المللی منتقدان: رامین بحرانی (1384)
جایزه FIPRESCI – ذکر ویژه: ابوالفضل جلیلی (1998)، بابک پیامی (2001)
جایزه ساترلند: مرجان ساتراپی (2007)، سمیرا مخملباف (1998)
جایزه گریرسون برای بهترین مستند: مهرداد اسکویی (1395)

بهمن قبادی برنده دو جایزه پوسته طلایی جشنواره فیلم سن سباستین شده است
سن سباستین
صدف طلایی: داریوش مهرجویی (۱۳۷۲)، بهمن قبادی (۱۳۸۳ و ۱۳۸۵)
صدف نقره ای: نیکی کریمی (1372)، ابوالفضل جلیلی (1377)
جایزه ویژه هیئت داوران: مجید مجیدی (۱۳۷۵)، سمیرا مخملباف (۱۳۸۷)
جایزه فیپررسی: بهمن قبادی (2006)
جایزه هیئت داوران برای بهترین فیلمبرداری: تورج اصلانی (1391).
جایزه ویژه هیئت داوران: حنا مخملباف (1386)
جایزه TVE Otra Mirada: هانا مخملباف (2007)

مجید مجیدی برنده سه جایزه بزرگ جشنواره فیلم مونترال شده است
مونترال
جایزه بزرگ: مجید مجیدی (1997، 1999 و 2001)
بهترین بازیگر زن: لیلا حاتمی (1381)، فاطمه معتمدآریا (1390)
اوج طلایی بهترین فیلم آسیایی: کمال تبریزی (2004)
کارلووی واری
جایزه ویژه هیئت داوران: محسن مخملباف (۱۳۷۱)
بهترین بازیگر مرد: حمید فرخ نژاد (1379)
جایزه ویژه هیئت داوران: عبدالرضا کاهانی (1388)
بهترین بازیگر زن: لیلا حاتمی (1391)
جایزه فیپرشی: علی مصفا (2012)
جایزه دون کیخوت – اشاره ویژه: خسرو سینایی (۱۳۷۹)، علیرضا امینی (۱۳۸۳)
مار دل پلاتا
ستاره طلایی: محمود کلاری (۱۳۷۷)
جایزه ویژه هیئت داوران: محسن امیریوسفی (1384)
بهترین بازیگر زن: نگار جواهریان (1393)
ذکر ویژه: کامبوزیا پرتوی (1385)، حسین شهابی (1392)
تسالونیکی
اسکندر طلایی: محسن امیریوسفی (1383)
اسکندر طلایی: عبدالرضا کاهانی (1387)
اسکندر نقره ای: مونا زندی حقیقی (1385)
بهترین کارگردان: مرضیه مشکینی (1379)

رضا میرکریمی برنده دو جایزه جرج طلایی جشنواره فیلم مسکو شده است
جایزه ویژه هیئت داوران: وحید جلیلوند (1396)
ذکر ویژه: حسین شهابی (1392)
جایزه تماشاگران: محسن امیریوسفی (1383)
دستاورد هنری ویژه: علیرضا امینی (1382)
مسکو
جرج طلایی: رضا میرکریمی (۱۳۸۷ و ۱۳۹۵)
جرج طلایی ویژه: رخشان بنی اعتماد (1380)
جایزه ویژه هیئت داوران: وحید موسائیان (1381)
جورج نقره ای بهترین بازیگر مرد: فرامرز قریبیان (1382)، حمید فرخ نژاد (1384)، فرهاد اصلانی (1395)
بهترین بازیگر زن: مری آپیک (1977)، سوها نیاستی (2019)
جایزه هیئت داوران منتقدان روسیه: رضا میرکریمی (2008)
شیکاگو
هوگوی طلایی: جعفر پناهی (1382)، اصغر فرهادی (1385)، محسن مخملباف (1393)
هوگوی نقره ای: عباس کیارستمی (۱۳۷۳)
جایزه ویژه هیئت داوران: بهمن قبادی (1379) و (1383)، اصغر فرهادی (1395)
بهترین فیلمنامه: محمد رسول اف (2017)
بهترین بازیگر مرد: عزت الله انتظامی (1350)
هوگوی نقره ای بهترین فیلم اول: مرضیه مشکینی (2000)
هوگوی نقره ای مسابقه مستند: آرش تی ریاحی (1385)
بهترین مستند: آرش لاهوتی (1392)
شانگهای
جام زرین بهترین فیلم: رضا میرکریمی (2019)
جام زرین بهترین کارگردانی: رضا میرکریمی (2019)
جام طلایی بهترین بازیگر مرد: حامد بهداد (2019)
جام زرین بهترین فیلم: خسرو معصومی (1383 و 1391)
جایزه بزرگ هیئت داوران: مصطفی تقی زاده (1396)
جام زرین بهترین بازیگر زن: ساره بیات (1396)
ورشو
جایزه بزرگ: اصغر فرهادی (1383)، پرویز شهبازی (1395)
جایزه تماشاگران: مجید مجیدی (۱۳۷۸)
جایزه ویژه هیئت داوران: اصغر فرهادی (1390)
جایزه NETPAC: هومن سیدی (1393)

شهاب حسینی برنده دو جایزه مهم بازیگری در شصت و نهمین جشنواره فیلم کن و شصت و یکمین جشنواره بین المللی فیلم برلین (به عنوان عضوی از گروه بازیگران) شده است.

گوا
طاووس طلایی: سمیرا مخملباف (1382)، اصغر فرهادی (1383)، محمد رسول اف (1384)
فسترویا
دلفین طلایی: مجید مجیدی (1376)، بهمن قبادی (1384)
روتردام
جایزه ببر هیووس: محمد شیروانی (2013)
بوسان
جایزه جریان های نو: مرضیه مشکینی (1379)، علیرضا امینی (1382)، مرتضی فرشباف (1390)، هومن سیدی (1392)
جایزه فیپرشی: پرویز شهبازی (2003)، مرتضی فرشباف (2011)، صفی یزدانیان (1393)
سیدنی
جایزه: اصغر فرهادی (1390)
نانت
مونت گلفیر طلایی: امیر نادری (۱۳۶۴ و ۱۳۶۸)، ابوالفضل جلیلی (۱۳۷۵ و ۱۳۸۰)، سامان سالور (۱۳۸۵)
Silver Montgolfiere: داریوش مهرجویی (1993)،  رضا میرکریمی (1379)
جایزه ویژه هیئت داوران: علیرضا داوودنژاد (۱۳۷۱)، اصغر فرهادی (۱۳۸۵)
بهترین بازیگر زن: گلشیفته فراهانی (1383)
Sitges
بهترین کارگردان: محسن مخملباف (۱۳۷۵)
بهترین بازیگر مرد: حسن معجونی (1396)
استانبول
لاله طلایی: سعید ابراهیمی فر (۱۳۶۹)، جعفر پناهی (۱۳۷۷)
جایزه FIPRESCI: بهمن فرمان آرا (2001)
قاهره
بهترین فیلم: نیما جاویدی (1393)
بهترین کارگردان: مسعود کیمیایی (۱۳۵۷)، خسرو معصومی (۱۳۸۵)
بهترین فیلمنامه: کیانوش عیاری (۱۳۷۷)، تهمینه میلانی (۱۳۸۲)
بهترین بازیگر زن: پگاه آهنگرانی (1378)، نیکی کریمی (1380)، کتایون ریاحی (1381)
جوایز دستاورد مادام العمر
عباس کیارستمی: جایزه روبرتو روسلینی جشنواره فیلم کن (1992)
عباس کیارستمی: جایزه فرانسوا تروفو (1992)
عباس کیارستمی: دکترای افتخاری École Normale Supérieure (2003)
عباس کیارستمی: مدال طلای فدریکو فلینی یونسکو (1997)
عباس کیارستمی: Officier de la Légion d’honneur از Mini

مجموعه فرهنگ و هنر فرانسه (1996)
عباس کیارستمی: جایزه افتخاری آکیرا کوروساوا از جشنواره بین المللی فیلم سانفرانسیسکو (2000)
عباس کیارستمی: جایزه هانری لانگلو (2006)
امیر نادری: جایزه جیگر-لکوتر افتخار فیلمساز (2016)
اصغر فرهادی: جایزه انجمن ملی منتقدان فیلم برای بهترین فیلمنامه (1390)
بهروز غریب پور: جایزه هانس کریستین اندرسن (2002)
عزت اله انتظامی: جایزه یونسکو (2006)
جعفر پناهی: جایزه پودو از جشنواره فیلم والدیویا (2007)
محسن مخملباف: جایزه پاراجانف برای کمک هنری برجسته به سینمای جهان (2006)
محسن مخملباف: مدال طلای فدریکو فلینی یونسکو (2001)
رخشان بنی اعتماد: جوایز شاهزاده کلاوس (1998)
سمیرا مخملباف: مدال طلای فدریکو فلینی یونسکو (2000)
سمیرا مخملباف: جایزه بزرگ هیئت داوران موسسه فیلم آمریکا (2000)

جوایز بودیل
1391: اصغر فرهادی، جدایی
جایزه ماهواره
1390: اصغر فرهادی، جدایی
جایزه سزار
2012: اصغر فرهادی بهترین فیلم خارجی، جدایی
جایزه دیوید دی دوناتلو
2012: اصغر فرهادی بهترین فیلم خارجی، جدایی
هیئت ملی بازبینی
2011: اصغر فرهادی بهترین فیلم خارجی زبان، جدایی
2013: اصغر فرهادی بهترین فیلم خارجی زبان، گذشته
2017: اصغر فرهادی بهترین فیلم خارجی زبان، فروشنده

موسسات سینمایی در ایران

چندین مؤسسه، چه دولتی و چه خصوصی، آموزش رسمی در جنبه های مختلف فیلمسازی ارائه می دهند. برخی از شاخص‌ها عبارتند از: بنیاد سینمایی فارابی، شرکت هدایت فیلم، سوره سینما، مرکز فیلم‌های مستند و تجربی، فیلمیران، کانون ایران نوین، بشرا فیلم، بامداد فیلم، تی‌دی‌اچ فیلم، هیلاج، تگپکو، کارنامه، رسانه‌ها، شرکت نما فیلم. ، AvinyFilm ، 7spfs و Honar Aval.

منتقدان سینمای ایران

معروف ترین آنها عبارتند از: هوشنگ گلمکانی، فریدون جیرانی، پرویز دوایی، مسعود فراستی، عباس بهارلو، حمیدرضا صدر، سیروس غنی، جواد طوسی، نگار متهده، احمد طالبی نژاد، محمد تهامی نژاد، علی معلم، پرویز نوری و بهروز سبط رسول

سخن آخر

آنچه که باید در نظر گرفته شود این است که سینما هم مانند هر هنر دیگری نیاز به استعداد، آموزش و اطلاعات دقیق در رابطه با اصطلاحات سینمایی، انواع ژانرها و هر آنچه به این هنر مرتبط است دارد. برای دست یابی به چنین شهرت جهانی و طی کردن مسیر موفقیت باید دید حرفه ای به این هنر داشت تا بتوان جایگاه های بهتری را برای کشور عزیزمان ایران کسب کرد.