ویروسهای کرونا، یک خانوادهی بزرگ از ویروسها هستند که عامل بیمارییهایی در گسترهی سرماخوردگی ساده تا بیماریهای تنفسی حاد، از جمله سندروم تنفسی خاورمیانه (MERS-CoV) و سندرومهای تنفسی حاد (SARS-CoV)، میشوند.
در دسامبر 2019، دکترها در ووهان چین، شروع به شناسایی نمونههایی کردند که شبیه به شکلی جدید از ویروس کرونا، با نام SARS-CoV-2 بود. از آن موقع، بیماریهایی که عامل آنها ویروس SARS-CoV-2 بود، با نام اختصاصی COVID-19 شناخته میشوند. بعد از شیوع این ویروس، محلهای آلوده بصورت قرنطینه درآمدند، ولی همانطور که همهی شما میدانید، COVID-19 در سرتاسر جهان شیوع پیدا کرد و تا تاریخ 2 مارچ 2020، بیش از 87 هزار نفر به آن مبتلا شدند. پس چرا یک بیماری جدید که تعداد قربانیان آن تاکنون، بسیار کمتر از قربانیان یک آنفلونزای ساده بطور متوسط در سال بوده است، این همه جدی گرفته میشود؟
“یک بیماری واگیردار اقتصادی”
خطرات پزشکی این ویروس همچنان در حال تخمین زده شدن هستند و ماورای چارچوب این مقاله به شمار میآیند. ولی بدون شک، بیشترین صدمات COVID-19 تاکنون اقتصادی بودهاند. در اینجا برای شما صدمات اقتصادی این ویروس را فراهم کردهایم و قابل ذکر است که این صدمات، بسیار جدی هستند. سقوط بیسابقهی سهام در بازارهای سراسر جهان، بدون شک مثالی خوب برای چیزی است که یک تحلیلگر آن را “یک بیماری واگیردار اقتصادی” مینامد. بیشک این اتفاق سبب شده است تا این نگرانی به وجود بیاید که ممکن است بازارهای جهانی به شکلی فجیع، توسط چیزی که هماکنون مشکلی جهانی تلقی میشود، ضربه بخورند.
ماه گذشته، در نتیجهی COVID-19، ساخت و تولید چین به پایینترین حد خود رسید.
طبق محاسباتی در سال 2018، چین در حدود 16% از اقتصاد جهان و 26% از ساخت و تولید جهان را در اختیار داشت. و در نتیجهی فقدان ساخت و تولید در چین به علت COVID-19، در ماه فوریه، مقدار ساخت و تولید در چین به پایینترین حد خود رسید. همچنین یک اختلال در تولید آیفون در چین کافی بود تا کمپانی اپل در این فصل، زنگ خطر خود را به صدا درآورد.
عبارت “ساخت و تولید چین”، تمام چیزها از ماشینها گرفته تا گوشیهای هوشمند و هزاران مولفهی کوچک که در تقریباً تمام دستگاههای الکتریکی قرار میگیرند را در بر میگیرد. پس وقتی کارخانههای چین بخوابند، مشکلاتی ایجاد خواهند شد. تقریباً 5 میلیون شغل تنها به ساخت و تولید محصولات اپل در چین اختصاص دارند، و این کمپانی نیز از پیش اعلام کرده است که به دلیل شیوع این ویروس، عملکرد خود را کاهش خواهد داد. همچنین برآورد شده است که 760 میلیون نفر در چین، هماکنون مشمول محدودیت مسافرت هستند. جالب است بدانید که این مقدار، بیش از دو برابر جمعیت آمریکا است.
تاثیر اختلال در چین بر روی صنعت تصویربرداری
منطقی است که سقوطی مهم در ساخت آیفون، بر روی اساس کمپانی اپل تاثیر خواهد گذاشت. تخمین زده میشود که تشکیلات این کمپانی در Zhengdou، قابلیت این را دارد تا بیش از 500 هزار عدد از آنها را با سرعتی زیاد در روز تولید کند، و کمپانی این توانایی را داد تا صد برابر این مقدار را در یک فصل خوب، بفروشد. این مقدار تولید (بدون در نظر گرفتن مقدار فروش)، در مقایسه با مقدار تولید هر دوربین عکاسییای، مقدار بسیار زیادی به شمار میآید. اما تاثیر شیوع این ویروس را صنعت عکسبرداری نیز میشود حس کرد.
برای مثال، بعد از بسته شدن کامل در یک برههی زمانی، تشکیلات Fujifilm در چین، در اواسط فوریه دوباره بازگشایی شدند ولی از آن موقع، عملکرد آنها بسیار کاهش یافته است. این اتفاق، در تولید مدلهای محبوبی همچون X-T30 و X-T3، اختلال ایجاد کرده است. همچنین این کمپانی هنوز تعیین نکرده است که چه زمانی محمولههای حاوی مدل X-T4 جدید ارسال خواهد شد.
این موضوع تنها شامل حال Fujifilm نمیشود و بیشتر کمپانیهای صنعت عکسبرداری که بعضی از محصولاتشان در چین تولید میشود، در حال تجربهی این اختلال صنعتی در کشور هستند. در مکالمهای خصوصی با نمایندگان چندین کمپانی عکسبرداری( که خواستهاند تا بصورت مستقیم از آنها نقل قول نشود)، چیزی که بیشتر به گوش میخورد، کلماتی بودند که “نا” داشتند: “ناشناخته”، “نامطمئن” و بیشتر از همه، “نامشخص”.
در حال حاضر اینگونه به نظر میرسد که اکثر کمپانیهای مرتبط به لنز و دوربین که بر کارخانههای چینی متکی هستند، حتی به طور مشخص نمیدانند که چه ظرفیتی از ساخت و تولید را در اختیار دارند. به دلیل تغییرات دائم شرایط، اعمال قرنطینه و محدودیت سفر در آن منطقه، تصور اینکه چه اتفاقی در حال افتادن در چین است را برای مدیران ژاپنی، سخت کرده است. X-T4، جدیدترین محصول Fujifilm برای دوربینهای mirrorless ILC است که موعد ارسال و عرضهای آن ماه دیگه است که البته ممکن است دچار تغییر شود.
برونسپار خدمات ژاپنی به چین
در اواخر دههی 80 میلادی، تمام کمپانیهای ژاپنی شروع به جابجایی ساخت و تولید خود به چین نمودند. اولین جرقه برای این تغییر، در سال 1985 بود که ‘Plaza Accord’ نامیده شد. ‘Plaza Accord’، قراردادی میان فرانسه، آلمان غربی، آمریکا، بریتانیا و ژاپن بود به منظور ناچیز شمردن دلار آمریکا در برابر ین ژاپن و دوچه مارک آلمان بود. طبق تاثیر مطلوب این قرارداد، بازرگانی آمریکا ارزانتر و سبب ایجاد دورهای از رشد در ژاپن با نام ‘Bubble Economy’ شد.
متاسفانه، طی تلاشهای آتی دولت برای آرام شدن اقتصاد، این رشد از بین رفت و در دههی 90 میلادی، ژاپن وارد دورهای مدید از فروکش و رکود اقتصادی، با نام ‘Lost Decade’ شد. مجموعهای از بحرانهای اقتصادی داخلی متعاقب و به اوج رسیدن شکست مالی جهانی در سال 2008، بسیاری از کمپانیها ژاپنی را بر این داشت تا کارخانههای خود را به چین یعنی جایی که تولید، هزینهی کمتری را در بر داشت، جابجا کنند. اما در ابتدای دههی گذشتهی میلادی، اقتصاد چین به سرعت شروع به رشد کرد و در نتیجه، هزینهی تولید نیز بالا رفت. این اتفاق باعث شد که برونسپاری خدمات به چین، بسیار کم شود.
این اتفاق، باعث شد که کمپانیهای ژاپنی استراتژیای با نام ‘China plus one’ در پیش بگیرند. در طی آن، این کمپانیها به این فکر افتادند تا در جنوب غربی آسیا که تولیدات با هزینهی کمتری تمام میشد، کارخانههایی اضافی افتتاح کنند. برای مثال همان Fujifilm، علاوه بر اینکه تشکیلاتی در ژاپن و چین دارد، در سالهای اخیر نیز تاسیساتی را در فیلیپین افتتاح کردهاست. به مشابه آن، کمپانیهای کانن و نیکون نیز علاوه بر چین و ژاپن، کارخانههایی را در جنوب غربی آسیا ساختهاند. البته لازم به ذکر است که بعضی از برندهای دوربین، هیچگونه حضوری در چین ندارند. برای مثال، کارخانههای اصلی ساخت و تولید کمپانی المپوس در ویتنام واقع شدهاند.
مشکل در زنجیرههای تامین جهانی
ممکن است شما تصور کنید که در نتیجهی تمام اتفاقات، این کارخانهها باید جدا شوند. ولی حتی کمپانیهایی با دارا بودن تاسیسات در سرتاسر جهان هم ممکن است تحت تاثیر بسته شدن کارخانههای چین و اختلال ایجاد شده در مبادلات عادی میان چین و ژاپن قرار بگیرند. دلیل این پیشامد این است که چین بزرگترین صادرکنندهی جهان است و همچنین منبع خیلی از “محصولات میانجی” یا همان مولفهها و اجزای کوچکی که در محصول نهایی قرار میگیرند، است. تخمین زده شده است که در حال حاضر بیش از 3 میلیون محمولهی آمادهی ارسال در چین مانده است و نمیتوانند جایی بروند. درنتیجه خیلی از کمپانیهایی که وابسته به آن کالاها و محصولات میانجی هستند، تحت تاثیر این اتفاق قرار گرفتهاند.
در زمانی که مشغول آماده کردن این مقاله بودم، کمپانی کانن اعلام کرد که پنچتا از کارخانههای این کمپانی در ژاپن که برای ساخت دوربینهای SLR، لنزها و وسایل جانبی کارکرد دارند، به دلیل کمبود اجزایی که از چین باید آورده شوند، به حالت تعلیق درآمدهاند. کمپانی ریکو نیز بازگشایی تعدادی از خط تولیدهایش در ژاپن را به همین دلیل، به تاخیر انداخته است. همچنان محصولاتی که بر روی آنها لیبل “ساخت ژاپن” میخورد، شامل اجزا و بخشهای تشکیل دهنده نیستند. همانطور که Roger Cicala از کمپانی Lensrentals، در مکالمهای به من گفت که به جز چند استثنا، اکنون دیگر هیچچیز در هیچجا با لیبل “ساخت…” پیدا نمیشود.
یکی از این استثناها سیگما است. همانطور که خوانندههای مصاحبههای ما میدانند، سیگما کمپانیای نامعمول در میان دیگر کمپانیهای تصویربرداری ژاپنی است که تمام قطعات مورد نیاز خود را در ژاپن میسازد. به همین شکل، طبق گفتهی مدیرعامل این شرکت یعنی Kazuto Yamaki، انتظار میرود که مشکلات چین، تاثیر بسیار کوچکی بر تجارت آنها داشته باشد. اگرچه تعدادی از تامینکنندگان ژاپنی سیگما، کارخانههایی در چین دارند که بعضی از اجزای لازم در آنجا ساخته میشوند. آقای یاماکی به من گفت که در حال حاضر تیمی در حال تحقیق برای یافتن منابع جایگزین آن قطعات هستند تا در صورت نیاز به کارشان آید و البته امیدوار هستیم که در یک یا دو هفتهی آتی، شرایط واضحتر و مشخصتر شود.
اینکه بگوییم ادامهی اختلال در صنعت چین، چه تاثیر بلند مدتی بر صنعت عکسبرداری میگذارد، غیرممکن است. تخمین زده میشود که اگر ظرفیت ساخت و تولید چین به طرز چشمگیری برای یک ماه دیگر و اولین فصل 2020 نیز پایین بماند، شرکتهای ژاپنی و همچنین آنهایی که در کره جنوبی قرار دارند، صدمهی شدیدی خواهند خورد.
البته امید است که در این شرایط پیشرفتی حاصل شود، ظرفیتها به زودی بهبود یابند و همچنین قطعات از قبل ذخیره شده موجب کمتر شدن صدمات شوند. البته همچنان این خطر وجود دارد که COVID-19 به کشورهای دیگر بخصوص جنوب آسیا گسترش پیدا کند و سبب شود که کارخانهها در دیگر نقاط جهان نیز بسته شوند. در هر جایی که این اتفاق بیفتد، اختلال در زنجیرهی تامین تنها نتیجهی شیوع COVID-19 نیست. دیگر نگرانی( در واقع نگرانی اصلی بعضی نمایندهها که با آنها صحبت کردم)، تاثیر بلندمدت آن بر روی اقتصاد جهان و بصورت کوتاهمدت بر روی اقتصاد چین است.
چه اتفاقی میافتد اگر مصرفکنندگان چینی دیگر دوربین عکاسی نخرند؟
ساخت و تولید، حدود 30 درصد از اقتصاد چین را تشکیل میدهد. و همانطور که دیدهایم، ساخت و تولید در حال حاضر خوابیده است و از این رو خطر بزرگی برای اقتصاد این کشور به شمار میآید که خبر بدی برای ژاپن است. در سالهای اخیر، در پی مجموعهای از اصلاحات، چین به یکی از بزرگترین مصرفکنندههای کالا و خدمات تبدیل شده است. رشد طبقهی متوسط چین، موجب افزایش اشتها برای محصولات صنعتی ژاپن به همراه ین نسبتاً ضعیف، شده است.
در سال 2012، چین بزرگترین شریک تجاری ژاپن در بازرگانی بود. در سال 2018، 9.2 درصد واردات( با ارزش دلار آمریکا) به چین، از ژاپن بود. از همین رو، اقتصاد ژاپن به طرز چشمگیری نسبت به اتفاقات افتاده در چین، آسیپپذیر است. حتی پیش از شیوع COVID-19، کارخانههای ژاپنی نگرانیهایی از سوی تعرفههای آمریکا بر روی چین، داشتند. نمایندهی بخش مالی Mitsubishi UFJ، جنگ تبادلی سال گذشته میان آمریکا و چین را بصورت “بزرگترین خطر بر اقتصاد ژاپن” توصیف کرد. و نه ماه بعد، شیوع این ویروس وضعیت را کاملاً بدتر کرد. در ژانویهی 2019، ارزش کل صادرات ژاپن به چین، 36 درصد نزول کرد.
در دنیای امروزه، چین بازار بسیار مهمی برای دوربینها و لنزهای پیشرفته به شمار میآید. در صنعتی که رشد آن بسیار نادر است، چین یکی از معدود مکانها در جهان است که تولیدکنندگان افزایش قابل توجهی را در فروش ملاحظه کردهاند. برای مثال ما میدانیم که این بازار برای خط تولید جدید مدل GFX از شرکت Fujifilm و همچنین برای کمپانی Leica بسیا مهم تلقی میشود، ولی باید بدانید که تنها اینها نیستند و بازار چین برای تمامی تولیدکنندگان حاضر در این صنعت، بازاری مهم به شمار میرود. فقدان بازده فروش در این بازار و همچنین عدم خرید توریستهای چینی از فروشگاههای دوربین در سراسر جهان، صدمهی سختی بر این صنعت خواهد زد.
طبق صحبتهایی که با یکی از افراد حاضر در این صنعت داشتم، امید تولیدکنندگان به پیشرفت اوضاع در ماه ژوئیه است. این دوره با نام “فصل اوجگیری” در بازار چین نیز شناخته میشود. درهمین حین، تا حدودی به دلیل ممانعت از سفر اتباع چین، بسیار از نمایشگاههای مبادلهای و بینالمللی، لغو شدهاند. از جمله میتوان به CP+ اشاره کرد که مقرر شده بود تا هفتهی پیش در یوکوهاما برگزار شود. همچنین قرار بود من الان آنجا باشم ولی در عوض در خانهام در سیاتل، پشت میز نشستهام و این مقاله را مینویسم. نمایشگاه مبادلهای CP+ هر ساله در فصل بهار و در شهر یوکوهامای ژاپن برگزار میشود. ولی امسال، درست چند روز پیش از برگزاری این مراسم، برگزارکنندهها به دلیل نگرانی برای سلامتی عموم مردم به خاطر شیوع COVID-19 ، اجرای این نمایشگاه را لغو کردند.
در آینده چه اتفاقی میافتد؟
متاسفانه ما جواب این سوال را نمیدانیم. حداقل قابل انتظار است تا خیلی از رونماییهای معین شده از قبل، به تاخیر بیفتند، ممکن است پیش سفارش بر روی بعضی محصولات ناموجود افزایش یابد، و همچنین احتمال دارد که تاریخ ارسال محمولهها به زمان دیگری موکول شود. امیدواریم که این موارد بدترین حالاتی باشند که ممکن است اتفاق بیفتد. ولی دارد اتفاق میافتد، بسیاری از شرکتهایی که کارخانهی آنها در چین است، به مصرفکنندگان خود در قسمت تکمیل سفارش تذکر دادهاند که تاخیر در ارسال را مد نظر داشته باشند.
با هر کسی که برای این مقاله صحبت کردم، اذعان داشتند که شرایط حال حاضربسیار با دقت و با جدیت تمام در حال نظارت است. تمام برنامهها در حال اجرا شدن هستند و اولویت اول هرکسی سلامت کارکنانش در سراسر جهان است. . Roger Cicala به من گفت که کمپانی Lensrentals که در تنسی شکل گرفته، در نظر دارد تا در صورت شیوع در آن منطقه، شرایطی را فراهم کند که کارکنان مهم از خانه کار خود را دنبال کنند. من مطمئن هستم که برنامههایی مشابه در سراسر این صنعت و جهان در حال انجام است.
قابل یادآوری است که صنعت دوربین ثابت کرده است که صنعتی مقاوم و برگشتپذیر است. برای مثال، هیچکدام از ما به راحتی وحشت ناشی از زلزله و سونامی سال 2011 را فراموش نخواهیم کرد که اختلالی عظیمی برای چندین ماه در تولیدات ژاپن ایجاد کرد( علیرغم کار گروهی و از خودگذشتگی تعدادی کارکنان که موجب شد بسیاری از کارخانههای آسیب دیده، پس از چند روز به حیطهی عملکردی بازگردند و تولیدی محدود داشته باشند. بحرانهایی شبیه به این، یادآوری بر این هستند که دنیا چقدر کوچک است، چقدر خوش شانس هستیم وقتی اتفاقات خوب میافتند و چقدر به والدین و دوستان خود در سراسر جهان وابستهایم. همهی ما در این بحران در کنار هم هستیم.