خرید دوربینی مجهز به دکمه‌ها و دکمه‌های چرخان فراوان، آغاز سفری است که چالش‌های خاص خود را دارد. بسیاری از افراد که صاحب دوربینی DSLR می‌شوند، هرگز رمز و راز کار با آن را به طور کامل درک نمی‌کنند. اما تمایل شما به مطالعه این مقاله نشان‌دهنده‌ی عزم راسخ شما برای یادگیری این هنر جذاب است.

یکی از دشوارترین مراحل یادگیری عکاسی، فهمیدن چگونگی عملکرد دوربین است. اما با درک اندکی از این مفاهیم، دریچه‌های جدیدی به دنیای عکاسی به روی شما گشوده خواهد شد.

آموزش تنظیمات دوربین برای مبتدیان

عکاسی، هنری است که با تلفیق علم و خلاقیت، دنیایی از زیبایی را پیش روی ما می‌گشاید. برای عکاسان مبتدی، درک تنظیمات دوربین و چگونگی استفاده بهینه از آن‌ها، گام نخست در این مسیر است. این راهنما با زبانی ساده و روان، شما را با اصول اولیه عکاسی آشنا کرده و به شما کمک می‌کند تا با تنظیمات دوربین خود بیشتر آشنا شوید و عکس‌هایی حرفه‌ای‌تر و خلاقانه‌تر ثبت کنید.

ابتدا به سراغ مفاهیم پایه مانند نور و تأثیر آن بر کیفیت عکس‌ها می‌رویم. سپس به بررسی حالت‌های مختلف عکاسی پرداخته و به شما نشان می‌دهیم که چگونه از حالت خودکار فراتر رفته و با تنظیم دستی دوربین، کنترل بیشتری بر تصاویر خود داشته باشید. در ادامه، با مفاهیمی مانند دیافراگم، سرعت شاتر و ISO آشنا شده و می‌آموزید که چگونه با تنظیم این پارامترها، عکس‌هایی با عمق میدان دلخواه، حرکت‌های منجمد یا تار شده و یا عکس‌هایی با نوردهی مناسب ثبت کنید.

با ما همراه باشید تا دنیای جذاب عکاسی را کشف کنید و با یادگیری اصول اولیه، به یک عکاس حرفه‌ای تبدیل شوید.

نقش کلیدی نور در عکاسی

همانطور که خرید رنگ و بوم به تنهایی تضمین‌کننده خلق یک نقاشی زیبا نیست، خرید دوربین نیز ضمانت‌کننده ثبت عکس‌های بی‌نظیر نمی‌باشد.

دوربین شما ابزاری پیچیده است که وظیفه آن ثبت لحظات ناب و تبدیل آن‌ها به تصاویری ماندگار است. اما عنصر اصلی در این فرآیند، نه جوهر یا رنگ، بلکه نور است.

ضعف در خلاقیت می‌تواند عاملی برای خلق عکس‌های ضعیف باشد. با این حال، تنظیمات نامناسب دوربین نیز می‌تواند به نابودی خلاقیت عکاس و تصاویر ثبت شده توسط او منجر شود.

در این راهنما، به بررسی مهم‌ترین تنظیمات دوربین و تاثیر آن‌ها بر کیفیت عکس نهایی خواهیم پرداخت.

گام‌های کوچک

اگرچه دوربین‌ها از نظر امکانات و کیفیت در سطوح مختلفی قرار دارند، اما در نهایت این ذوق و مهارت شماست که نقش تعیین‌کننده‌ای در خلق عکسی زیبا دارد. برای رسیدن به این هدف، باید کنترل کامل دوربین را در دست گرفته و آن را وادار به انجام آنچه در ذهن دارید کنید.

هر بار که دکمه شاتر را فشار می‌دهید، در واقع دست به انتخاب‌هایی می‌زنید که تحت تأثیر تنظیمات دوربین قرار می‌گیرند. سوالی که در این لحظه باید از خود بپرسید این است که چه چیزی را می‌خواهید به تصویر بکشید؟

آیا می‌خواهید پس‌زمینه نیز در عکس واضح باشد یا فقط سوژه اصلی مورد نظر شماست؟ آیا می‌خواهید حرکت سوژه را در عکس متوقف کنید یا محو شدن آن را به تصویر بکشید؟ تمایل دارید عکس شما حالتی گرم و صمیمی داشته باشد یا سرد و زمستانی؟ آیا بهتر است چند عکس پیاپی از یک سوژه بگیرید یا فقط به یک عکس اکتفا کنید؟

پاسخ به این پرسش‌ها و پرسش‌های مشابه، در واقع تعیین‌کننده‌ی تنظیمات دوربین شماست. با انتخاب تنظیمات مناسب، به دوربین “می‌گویید” که هنگام ثبت عکس چه وظیفه‌ای را باید انجام دهد.

تنوع تنظیمات دوربین بسیار زیاد است و در این مقاله قصد داریم به بررسی برخی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین آن‌ها بپردازیم.

بهترین روش برای یادگیری هر مهارتی، گام برداشتن به صورت تدریجی است. در این مسیر، هر بار یک تنظیم را به طور کامل یاد بگیرید و تا زمانی که به درک کاملی از آن نرسیده‌اید، به سراغ تنظیم بعدی نروید. برای مرور و تثبیت آموخته‌ها، می‌توانید این مقاله و سایر مقالات مرتبط را علامت‌گذاری کنید تا در مراجعات بعدی به راحتی به آن‌ها دسترسی داشته باشید.

حالت خودکار

به دکمه چرخان بالای دوربین خود نگاه کنید. ممکن است کلمه «Auto» را ببینید یا شاید فقط یک جعبه سبز یا آیکون دوربین را مشاهده کنید.

حالت خودکار به چه معناست؟ در این حالت، دوربین شما تمام تنظیمات لازم برای عکاسی را به طور خودکار انتخاب و اعمال می‌کند و شما فقط کافیست دکمه شاتر را فشار دهید.

انتخاب حالت خودکار به منزله اعلام این موضوع است که “من هنوز در ابتدای راه عکاسی هستم و نیاز به راهنمایی دارم!” عدم تسلط بر تنظیمات دوربین هیچ ایرادی ندارد. با کمی تمرین و حوصله، به مرور زمان مهارت لازم را کسب خواهید کرد.

با وجود سادگی، استفاده از حالت خودکار می‌تواند نتایج مطلوبی به همراه داشته باشد. یکی از مزایای این حالت، آزاد شدن ذهن شما از جزئیات فنی عکاسی است که هنوز با آنها آشنا نیستید. در واقع، حالت خودکار به شما این امکان را می‌دهد تا بر روی خلاقیت و استفاده از نور تمرکز کنید که عناصری جذاب‌تر و لذت‌بخش‌تر برای عکاسان مبتدی هستند.

تمرین با حالت خودکار

دوربین خود را روی حالت خودکار تنظیم کنید و به گشت و گذار در دنیای بیرون بپردازید و از سوژه‌های مختلف عکس‌های متعددی ثبت کنید. در حین مرور عکس‌ها، فهرستی از مشکلاتی که با آن‌ها مواجه شده‌اید تهیه کنید. تمرکز بر چالش‌های خاص، یادگیری و پیشرفت در عکاسی را آسان‌تر می‌کند، چرا که به شما امکان می‌دهد سوالات دقیق‌تری مطرح کنید و راه‌حل‌های موثرتری دریافت نمایید.

مشکلات حالت خودکار

عکاسی در حالت خودکار، علی‌رغم سادگی و سهولت استفاده، خالی از ایراد نیست. در این حالت ممکن است با مشکلات متعددی روبرو شویم. سوالی که در ذهن می‌آید این است که چرا با وجود هوشمندی دوربین‌ها، همیشه نمی‌توانیم در حالت خودکار، عکس‌های مطلوب خود را ثبت کنیم؟

دوربین شما، بر خلاف چشم انسان، قادر به درک و تفسیر سوژه نیست. به همین دلیل نمی‌داند که شما از چه چیزی عکس می‌گیرید و چه عکسی مد نظر شماست.

در حالت خودکار، دوربین صرفاً بر ثبت تصویری با نوردهی مناسب تمرکز می‌کند. نوردهی، که به میزان روشنایی یا تاریکی عکس اشاره دارد، تنها معیار دوربین برای ثبت یک عکس مطلوب در این حالت است.

شاید مناظری بدیع و الهام‌بخش در مقابل چشمتان باشد، اما دوربین قادر به درک و ثبت زیبایی آن صحنه نیست. این دستگاه صرفاً بر نوردهی مناسب عکس تمرکز می‌کند و در این زمینه نیز عملکرد بی‌نقصی ندارد و گاه با چالش‌هایی روبرو می‌شود.

در حالت خودکار، مشکلات متعددی می‌توانند رخ دهند که یکی از رایج‌ترین آنها، تار شدن حرکت است. این پدیده زمانی اتفاق می‌افتد که اشیاء متحرک در تصویر، تار و ناخوانا به نظر می‌رسند.

با پیشرفت تکنولوژی دوربین‌ها، تعامل با آنها نیز آسان‌تر و هوشمندتر می‌شود. به مرور زمان، شما از نیازها و خواسته‌های خود در عکاسی آگاه‌تر خواهید شد و ممکن است آرزو کنید که بتوانید به دوربین خود بگویید: “کاش می‌شد بهش بگم که از چی عکس می‌گیرم و می‌خوام عکس چطور بشه!”

خبر خوب این است که این آرزو دیگر دور از دسترس نیست! دوربین‌های امروزی به قابلیت‌های هوشمندی مجهز شده‌اند که به شما امکان می‌دهند با آنها گفتگو کنید و دستورات عکاسی خود را به طور دقیق بیان کنید.

این قابلیت‌ها به شما کمک می‌کنند تا عکس‌هایی خلاقانه‌تر و باکیفیت‌تر بگیرید، بدون نیاز به تسلط کامل بر تنظیمات پیچیده دوربین.

به دوربین خود بگویید چه چیزی را عکاسی می‌کنید

با گفتن موضوع عکاسی به دوربینتان، می‌توانید شانس خود را برای گرفتن عکس‌های بهتر افزایش دهید.

این کار از طریق حالت صحنه (Scene Mode) در دوربین انجام می‌شود. این حالت شامل تنظیماتی برای موقعیت‌های عکاسی رایج مانند منظره، پرتره، کلوزآپ، ورزش و موارد دیگر است.

هنگامی که حالت صحنه مناسب را انتخاب می‌کنید، به دوربینتان می‌گویید که چه چیزی را عکاسی می‌کنید. در پاسخ، دوربینتان ترکیبی از تنظیمات را به طور خودکار انتخاب می‌کند که برای آن موقعیت خاص بهینه‌ هستند. این تنظیمات مشابه تنظیماتی است که یک عکاس باتجربه به طور دستی انتخاب می‌کند.

اکثر دوربین‌ها دارای حالت‌های صحنه مختلفی هستند. بررسی کنید که آیا دوربین شما حالتی برای موقعیت عکاسی شما دارد یا خیر.

با این حال، ممکن است عکس‌های شما هنوز هم به بهترین شکل نباشند. چرا؟

زیرا در نهایت، دوربین شما بیشتر به نوردهی صحیح عکس توجه می‌کند. ممکن است شما دوربینی را به سمت صحنه‌ای نشانه بگیرید که ثبت دقیق آن برای دوربین دشوار باشد.

نور و خلاقیت

هنگامی که دوربین خود را در حالت خودکار قرار می‌دهید، برای ایجاد تصویر از نور، باید سه پارامتر اصلی را متعادل کند.

این سه پارامتر عبارتند از ISO، دیافراگم و سرعت شاتر. هر کدام از این سه پارامتر به روشنایی یا نوردهی کلی عکس شما کمک می‌کنند. اما دیافراگم و سرعت شاتر همچنین دارای افکت‌های خلاقانه‌ای هستند.

دیافراگم به روشن‌تر یا تیره‌تر شدن عکس شما کمک می‌کند، اما به محو شدن یا واضح ماندن پس‌زمینه شما نیز کمک می‌کند.

سرعت شاتر به روشن‌تر یا تیره‌تر شدن عکس شما کمک می‌کند، اما به فریز کردن حرکت یا تار شدن عکس شما نیز کمک می‌کند.

ISO به روشن‌تر یا تیره‌تر شدن عکس شما کمک می‌کند، اما واقعاً اثر خلاقانه‌ای به خودی خود ندارد.

من به شما نشان خواهم داد که چگونه کنترل دیافراگم، سرعت شاتر و تنظیمات ISO را شروع کنید تا بتوانید عکسی را به طور قابل پیش‌بینی خوب تهیه کنید. منظورم عکسی است که به اندازه کافی روشن باشد بدون اینکه بیش از حد روشن باشد، عکسی که عمل را به دلخواه شما ثبت کند و پس‌زمینه تار یا واضح باشد، همانطور که شما می‌خواهید.

کمی شبیه عکس سمت راست به جای عکس سمت چپ!

یک انتخاب سرنوشت‌ساز: دیافراگم یا سرعت شاتر؟

خبر خوب این است که بدون نیاز به تسلط بر تمام تنظیمات دوربین، می‌توانید تا حدی کنترل آن را به دست بگیرید. راه‌حل این است که بر یکی از سه عنصر اصلی مثلث نوردهی (دیافراگم، سرعت شاتر و ISO) تمرکز کنید. اما سؤال اینجاست که کدام گزینه را انتخاب کنیم؟

برای اتخاذ این تصمیم، باید از خود بپرسید چه چیزی برایتان اولویت دارد: فریز کردن حرکت یا محو کردن پس‌زمینه؟

اگر از پرندگان، رویدادهای ورزشی یا سوژه‌های متحرک سریع عکس می‌گیرید، احتمالاً فریز کردن حرکت برایتان مهم‌تر است. اما اگر در حال عکاسی پرتره هستید، به احتمال زیاد خواهان پس‌زمینه محو یا همان بوکه (bokeh) زیبا خواهید بود.

برای دستیابی به پس‌زمینه محو، با تنظیماتی به نام دیافراگم (گشادگی دهانه) شروع می‌کنیم.

حالت دیافراگم (Aperture Mode)

اگر بیشتر نگران این هستید که پس‌زمینه شما در فوکوس باشد یا نباشد، حالت دیافراگم (همچنین به عنوان اولویت دیافراگم شناخته می‌شود) را انتخاب کنید.

• برای نیکون و اکثر دوربین‌های دیگر، چرخ‌دنده را روی A بچرخانید.
• برای کانن، آن را روی Av قرار دهید.
• اگر از فوجی استفاده می‌کنید، دیافراگم را با حلقه‌ای روی لنز کنترل می‌کنید.

وقتی دوربین خود را روی حالت دیافراگم قرار می‌دهید، به دوربین خود می‌گویید که می‌خواهید دیافراگم را کنترل کنید اما می‌خواهید دوربین سرعت شاتر و ISO را کنترل کند.

از دیافراگم برای کنترل این موضوع استفاده می‌کنید که پس‌زمینه شما در فوکوس باشد یا نه، اما دیافراگم دقیقاً چیست؟

برای درک دیافراگم، به سینک ظرفشویی آشپزخانه خود فکر کنید. تصور کنید شیر را کاملاً باز کنید. آب با شدت از شیر بیرون می‌ریزد. اما همچنین می‌توانید شیر را به آرامی باز کنید تا جریان آهسته‌ای از آب ایجاد شود.

این همان دیافراگم است، با این تفاوت که با نور کار می‌کند. دیافراگم را باز کنید و جریان قوی نور را از لنز خود عبور دهید. دیافراگم را ببندید، و فقط جریان کمی از نور خواهید داشت.

تاثیر خلاقانه دیافراگم

دیافراگم را باز کنید و پس‌زمینه شما بیشتر خارج از فوکوس قرار می‌گیرد (برای پرتره عالی است). دیافراگم را کمی ببندید تا پس‌زمینه شما بیشتر در فوکوس قرار گیرد (برای مناظر عالی است).

دیافراگم با اعدادی مانند 1.8 یا 3.5 یا 5.6 یا 8 یا 11 و غیره سنجیده می‌شود. هرچه عدد کوچکتر باشد، دیافراگم بازتر است. هرچه عدد بزرگتر باشد، بسته‌تر است.

هرچه عدد کوچکتر و دیافراگم بازتر باشد، نور بیشتری وارد می‌شود و پس‌زمینه بیشتر خارج از فوکوس قرار می‌گیرد. هرچه عدد بزرگتر و دیافراگم بسته‌تر باشد، نور کمتری وارد می‌شود و پس‌زمینه بیشتر در فوکوس قرار می‌گیرد.

هنگامی که در حالت دیافراگم هستید، از اسکرول روی دوربین خود برای باز و بسته کردن دیافراگم استفاده می‌کنید.

حالت دیافراگم را زمانی انتخاب کنید که بیشتر نگران این هستید که پس‌زمینه شما در فوکوس باشد یا خیر.

ISO در عکاسی

عبارت ISO در واقع تأثیر جادویی ندارد و جزو تنظیمات خلاقانه به حساب نمی‌آید.

اما اصلا ISO چیست و چه زمانی از آن استفاده می‌کنیم؟

ISO تنظیماتی است که به دوربین شما کمک می‌کند در محیط‌های کم‌نور عکاسی کند. بنابراین، مقدار ISO را باید بر اساس شرایط نوری محیط تنظیم کنید.

• یک روز آفتابی روشن؟ ISO را روی ۱۰۰ یا ۲۰۰ قرار دهید.
• آسمان کمی ابری است؟ ISO را روی ۴۰۰ یا ۸۰۰ تنظیم کنید.
• در محیط داخلی با نور کم هستید؟ ISO را روی ۱۶۰۰ یا ۳۲۰۰ و حتی شاید ۶۴۰۰ قرار دهید!

وقتی صحبت از ISO به میان می‌آید، دو گزینه اصلی پیش روی شماست:

• آن را روی حالت خودکار (Auto) قرار دهید و اجازه دهید دوربین تنظیمات را انجام دهد.
• به صورت دستی آن را کنترل کنید.

پیشنهاد می‌کنم در حالت دیافراگم (Aperture) با تنظیم ISO روی حالت خودکار عکاسی کنید. به این ترتیب می‌توانید با دیافراگم کار کنید و اجازه دهید دوربین به طور خودکار ISO و سرعت شاتر را برای شما تنظیم کند. کمی بعد، به سراغ حالت سرعت شاتر (Shutter) می‌رویم. در آن حالت نیز توصیه می‌کنم ISO را روی حالت خودکار باقی بگذارید. زمانی که با سایر تنظیمات احساس راحتی کردید، کنترل ISO را به دست بگیرید.

اما در مورد ISO احتیاط کنید

هرچه ISO را برای جذب نور بیشتر بالا ببرید، به خصوص در شرایط کم نور، نویز یا دانه‌دار شدن بیشتری در عکس شما ظاهر می‌شود. این نویز یا دانه‌دار شدن، هنگام ویرایش عکس‌ها در نرم‌افزارهایی مانند لایت‌روم و در حین افزایش روشنایی تصویر، بیشتر هم می‌شود.

البته من خودم گاهی از کمی نویز یا دانه‌دار شدن در عکس‌ها بدم نمی‌آید. معمولا نویز و دانه‌دار شدن را نقصی در عکس می‌دانند. اما از نظر من، این می‌تواند انعکاسی از بافت و ایرادات زندگی روزمره و تقلاهای لحظه‌به‌لحظه عکاسان در هنگام ثبت تصاویر باشد.

عکس‌های من، درست مثل خودم در دنیای واقعی، پر از نقص است. اگر همه چیز در عکس به جز نویز خوب به نظر برسد، راضی هستم. حتی یک آیفون قدیمی دارم که فقط به خاطر نوستالژی دانه‌دار شدن تصاویرش نگه داشته‌ام.

حالت سرعت شاتر (Shutter Mode)

اگر دغدغه اصلی شما فریز کردن حرکت است، باید حالت سرعت شاتر (که به عنوان اولویت شاتر نیز شناخته می‌شود) را انتخاب کنید.

• برای دوربین‌های نیکون، دکمه را روی S قرار دهید.
• برای دوربین‌های کانن، دکمه را روی Tv تنظیم کنید.
• برای دوربین‌های فوجی، به دنبال دکمه‌ای با اعداد مانند ۱۲۵، ۲۵۰، ۵۰۰ و غیره باشید.

اگر دیافراگم میزان جریان آب خروجی از شیر را کنترل می‌کند، سرعت شاتر مدت زمان خروج آب است.

دیافراگم میزان نور ورودی به دوربین را کنترل می‌کند، در حالی که سرعت شاتر مدت زمان ورود نور را تعیین می‌کند.

هرچه سرعت شاتر سریع‌تر باشد، نور کمتری وارد می‌شود. هرچه سرعت شاتر کندتر باشد، نور بیشتری وارد می‌شود.

به طور کلی، در نور زیاد باید از سرعت شاتر سریع‌تر استفاده کنید و در نور کم به سرعت شاتر آهسته‌تری نیاز دارید. خطر سرعت شاتر پایین این است که عکس شما ممکن است تار شود.

چرا با سرعت شاتر پایین عکس تار می‌شود؟

سرعت شاتر را می‌توان مدت زمانی در نظر گرفت که طول می‌کشد تا دوربین شما عکس بگیرد. سرعت شاتر بالا به این معنی است که عکس به قدری سریع گرفته می‌شود که حرکت در عکس فریز می‌شود. اما سرعت شاتر پایین به این معنی است که دوربین زمان بیشتری برای گرفتن عکس نیاز دارد و هر حرکتی در صحنه روی عکس کشیده می‌شود و باعث تار شدن آن می‌شود.

دو عامل باعث تار شدن عکس می‌شوند. اولین مورد این است که شما هنگام گرفتن عکس دوربین را حرکت داده‌اید – که اغلب به عنوان لرزش دوربین شناخته می‌شود. شاید دست شما بلرزد یا دوربین در هنگام عکس گرفتن لرزش داشته باشد.

احتمال دیگر این است که دوربین شما کاملا ثابت باشد اما سوژه شما در حال حرکت باشد. اگر فردی که از او عکس می‌گیرید در حال حرکت باشد، ممکن است روی عکس کشیده شود و باعث تار شدن آن شود.

چطور حرکت را فریز کنیم؟

سرعت شاتر بر حسب کسری از ثانیه اندازه‌گیری می‌شود. اعدادی مانند ۱/۱۲۵ یا ۱/۲۰۰۰ را مشاهده خواهید کرد. به طور کلی، هرچه مخرج کسر کوچکتر باشد، احتمال فریز کردن حرکت بیشتر است.

بنابراین، سرعت ۱/۲۰۰۰ احتمالاً حرکت را فریز می‌کند، در حالی که ۱/۶۰ احتمالاً این کار را انجام نمی‌دهد.

سرعت شاتر آهسته و افکت‌های خلاقانه

قدم‌های بعدی در عکاسی

حالا شما دانش کافی برای کنترل میزان تاری پس‌زمینه در عکس، فریز کردن یا تار کردن حرکت، و همچنین استفاده از ISO برای بهبود عملکرد دوربین در محیط‌های کم‌نور را دارید.

از این به بعد، تمرین کلید پیشرفت است. با تمرین کم‌کم به این تنظیمات مسلط می‌شوید و برای یادگیری مباحث پیشرفته‌تر آماده می‌شوید.

در اینجا چند مفهوم پیشرفته‌تر آورده شده که ممکن است در مسیر یادگیری به شما کمک کند:

• گام‌های نوری (Stops)
• نورسنجی (Light Metering)
• جبران نوردهی (Exposure compensation)
• تراز سفیدی (White balance)
• فرمت خام (Raw) در مقابل JPEG

بسیاری از افراد بر این باورند که تسلط بر تنظیمات اولیه دوربین دشوارتر از یادگیری مباحث پیشرفته است. در واقع، تکنیک‌های پیشرفته پس از یادگیری اصول اولیه به راحتی قابل یادگیری هستند. دلسرد نشوید و سوالات خود را در بخش نظرات زیر مطرح کنید.