فاصله کانونی در عکاسی چیست ؟

بسیاری از عکاسان مفهوم فاصله کانونی را اشتباه درک می‌کنند. برخلاف آنچه که برخی افراد فکر می‌کنند، فاصله کانونی یک لنز بعد فیزیکی لنز نیست و ارتباط کمی با اندازه کلی آن دارد. خب، پس چیه؟ در این مقاله، من به این سوال پاسخ خواهم داد و در مورد نحوه تصمیم‌گیری در مورد این که کدام فاصله کانونی برای سبک عکاسی شما مناسب است، بحث خواهم کرد. ​

تعریف فاصله کانونی

​​​​​بدون وارد شدن به یک بحث فیزیک عمیق، فاصله کانونی یک لنز یک ویژگی نوری لنز است. فاصله را به میلی متر بین مرکز نوری لنز و سنسور دوربین (‏یا فیلم)‏ اندازه‌گیری می‌کند. با فوکوس دوربین تا بی‌نهایت تعیین می‌شود. لنزها با فاصله کانونی آن‌ها نامگذاری می‌شوند، و شما می‌توانید این اطلاعات را بر روی قسمت جلوی لنز پیدا کنید. به عنوان مثال، یک لنز ۵۰ میلی‌متر فاصله کانونی ۵۰ میلی‌متر دارد. ​

در تعریف فاصله کانونی، من به “مرکز نوری” یک لنز اشاره کردم. شاید برایتان سوال پیش بیاد که این چیه، خب لنز یک دوربین از یک تکه شیشه ساخته نشده است. لنز‌ها ترکیبی از  عناصر لنز و گروهی از عناصر هستند. این ترکیب‌ها و عناصر بکار رفته در لنز به تمرکز بهتر برای دریافت نور و کاهش اعوجاج کمک می‌کنند. مکانی که در آن تمام پرتوه‌ای نور برای ایجاد یک تصویر شارپ همگرا می‌شوند، به عنوان مرکز نوری لنز شناخته می‌شود. ​

فاصله کانونی یکی از ویژگی‌های خود لنز است، نه دوربین. منظور من از این کار این است که یک لنز ۵۰ میلی‌متر، صرف‌نظر از این که در یک دوربین فول فریم، کراپ سنسور، یا مدیوم فرمت باشد، یک لنز ۵۰ میلی‌متر است. با این حال، اندازه سنسور در میدان دید ترکیب لنز / دوربین نقش دارد. ​

مسائل مهم:

اگرچه تعریف فاصله کانونی ممکن است مربوط به برخی افراد، مانند عکاسان باشد، اما چیزی نیست که لازم باشد به یاد داشته باشید. چیزی که برای درک آن باید بدانید این است که فاصله کانونی به ما چه می‌گوید. فاصله کانونی زاویه دید یک لنز را توصیف می‌کند. به عبارت دیگر، لنز چقدر از یک صحنه ما را ثبت می‌کند. و علاوه بر این، چه سوژه‌های بزرگی در کادر ظاهر می‌شوند. هرچه فاصله کانونی یک لنز بلندتر باشد، زاویه دید آن باریک‌تر می‌شود. سوژه‌ها با استفاده از لنزهایی با فاصله کانونی طولانی بزرگ‌تر از آن چیزی که ما با چشمانمان می‌بینیم به نظر می‌رسند. از طرف دیگر، لنزهایی با فواصل کانونی کوتاه در یک زاویه دید بسیار عریض‌تر قرار می‌گیرند. بنابراین، المان‌ها در کادر بسیار کوچک‌تر از آنچه که ما با چشمان خود می‌بینیم، به نظر می‌رسند. ​

یه نگاهی به این طرح اجمالی بنداز به گفته نیکون، لنز 500 میلی‌متر با دیافراگم f/5.6 یک زاویه دید 5 درجه دارد، در حالی که لنز 50 میلی‌متر f/1.4 آن یک زاویه دید 46 درجه دارد. و در آخر، لنز 20 میلی‌متر f/1.8 یک زاویه 94 درجه دارد. همانطور که در تصویر پیداست، لنز 500 میلی‌متر بلندتر یک قسمت بسیار نازک‌تر از صحنه را پوشش می‌دهد. در نتیجه، تنها بخشی از یک قایق در عکس ثبت می‌شود. از طرف دیگر، لنز 50 میلی‌متر یک زاویه دید بازتر دارد. با ایستادن در همان مکان، می‌توانید بخش بسیار وسیع تری از صحنه را ثبت کنید، از جمله چندین قایق و تعداد بیشتری از سنگ‌های دور دست. با این حال، با لنز 20 میلی‌متر، می‌توانید کل صحنه را در یک کادر ثبت کنید.

در سفری که اخیراْ به دریاچه تاهو داشتم، هنگام پیاده روی با دو سخره نورد برخورد کردم. اگرچه من دوربینم را بر روی سه پایه نذاشته بودم اما بر روی صخره‌ای نشستم و چهار عکس را از یک نقطه ثبت کردم، توجه کنید که وقتی بر روی کوهنورد زوم می‌کنم، تصاویر من چطور در صحنه باریک می‌شوند. در یک فاصله کانونی 25 میلی‌متری، شما به سختی می‌توانید مردها را تشخیص دهید. به همین ترتیب، در 140 میلی‌متری می‌توانید حالت صورت کوهنورد را ببینید.

میدان دید و فاصله کانونی معادل

اصطلاحات “زاویه دید” و “میدان دید” اغلب به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، همانطور که در بالا گفتم، زاویه دید یک ویژگی نوری لنز است. صرف‌نظر از این که از چه نوع دوربینی استفاده می‌شود، آن تغییر نمی‌کند. از طرف دیگر، میدان دید نتیجه ترکیب لنز / دوربین است. میدان دید نه تنها به فاصله کانونی لنز بلکه به اندازه سنسور دوربین نیز بستگی دارد. ​

یک دوربین فول فریم دارای یک سنسور است که اندازه آن با یک فیلم 35 میلی‌متر نگاتیو (‏36mmx24mm)‏ یک‌سان است. با این حال، امروزه دوربین‌های دیجیتال بسته به سازنده و مدل دوربین، اندازه‌های مختلفی از سنسور دارند. سنسورهایی که کوچک‌تر از فول فریم هستند، کراپ سنسور در نظر گرفته می‌شوند. این اصطلاح از این واقعیت ناشی می‌شود که این سنسورهای کوچک‌تر محدوده کمتری از یک صحنه را پوشش می‌دهند، به شیوه‌ای مشابه آنچه که یک تصویر را کراپ می‌کند. ​

عبارت “فاصله کانونی موثر” (‏که به عنوان معادل فاصله کانونی 35 میلی‌متر نیز شناخته می‌شود)‏ برای معادل کردن آنچه که یک لنز در شرایط سنسور 35 میلی‌متر ثبت می‌کند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. اکثر افراد مثل ما که تعدادی موی سفید داریم به کار با دوربین‌های فیلم 35 میلی‌متری عادت کرده‌ایم، فرمت فول فریم نیز به عنوان استاندارد پذیرفته شده‌است. فاصله کانونی معادل، فاصله کانونی یک لنز را که باید روی یک دوربین فول‌فریم قرار دهید را توصیف می‌کند تا همان میدان دید را با یک لنز مشخص در یک دوربین کراپ سنسور ثبت کنید. این جایی است که کراپ فاکتور وارد کار می‌شود. فاصله کانونی معادل با ضرب فاصله کانونی لنز در فاکتور کراپ دوربین غیر فول فریم پیدا می‌شود. برای نیکون، دوربین‌های DX دارای ضریب کراپ 1.5 هستند. دوربین‌های EF-S کانن دارای ضریب کراپ 1.6 هستند. علاوه بر این، دوربین‌های میکرو چهار سوم دارای ضریب کراپ 2.0 هستند، و سنسورهای سونی و پاناسونیک دارای ضریب کراپ 2.7 هستند. ​

تصویر زیر با یک لنز 24-70 میلی‌متر f/2.8 در فاصله کانونی معادل 44 میلی‌متر در دوربین فول فریم Nikon D800 گرفته شده‌است. اگر من این لنز دقیق، با همان زوم، را بر روی Nikon D500 (‏کراپ سنسور) ‏ام گذاشته بودم، همان لنز را داشتیم. اما با این حال که میدان دید کاهش‌یافته به دلیل دوربین کراپ سنسور، ناحیه یکسانی را نخواهد دید. در این وضعیت، من تنها آنچه را که بارنگ قرمز مشخص شده‌است ثبت می‌کنم. فاصله کانونی موثر من بر روی دوربین D500 مقدار 44 میلی‌متر * 1.5 یا 66 میلی‌متر خواهد بود. به عبارت دیگر، اگر می‌خواستم آنچه را که بارنگ قرمز بر روی D800 ام مشخص شده‌است ثبت کنم، باید لنزی با فاصله کانونی 66 میلی‌متر قرار می‌دادم. البته، من می‌توانم لنز 24-70 میلی‌متر را نیز از 44 تا 66 میلی‌متر زوم کنم. ​

طبقه‌بندی فواصل کانونی

​​​​​​​​​​لنزهای دوربین نسبت به فاصله کانونی معادل به پنج دسته توصیفی طبقه بندی می شوند. لنزهای فوق عریض دارای فاصله کانونی کمتر از 24 میلی متر در حالت استفاده روی بدنه‌های دارای سنسور فول فریم هستند. آنها صحنه‌های فوق العاده گسترده ای را پوشش می‌دهند و ثبت می‌کنند. با این حال، آنها اغلب دیدگاه تحریف شده ای از جهان ارائه می دهند. آنها از لنزهای سرگرم کننده ای برای استفاده هستند و حداقل فاصله فوکوس بسیار نزدیک و عمق میدان زیادی دارند. اگر از فضای داخلی عکس می گیرید، این لنزها می‌توانند برای شما بسیار کارآمد و مفید باشند.

لنزهای واید یک فاصله کانونی معادل در محدوده 24 میلی‌متر تا 35 میلی‌متر دارند. این لنزها فضای گسترده‌ای را می‌گیرند و اغلب توسط عکاسان منظره و معماری مورد استفاده قرار می‌گیرند. هنگامی که از یک لنز واید استفاده می‌کنید، بهتر است که از پس زمینه‌ها و منظره هایی که به آنها علاقه دارید عکس بگیرید و بعضی المان ها را حتما در تصویر خود داشته باشید. این کار به عکس‌های شما حس مقیاس می‌دهد و به هدایت بینندگان به سمت تصویر شما کمک می‌کند. از آنجا که این لنزها عمق میدان بسیار زیادی دارند، به راحتی می توان هر دو شی نزدیک و دور را در فوکوس شارپ به دست آورد. ​

لنزهای استاندارد فواصل کانونی بین 35 میلی‌متر و 70 میلی‌متر دارند. آن‌ها دنیا را به شیوه‌ای بسیار شبیه به آنچه چشمان ما می‌بینند ثبت می‌کنند. این لنزها کم‌ترین اعوجاج را ایجاد می‌کنند، بنابراین میتوان گفت از لنزهای مورد علاقه برای عکاسان پرتره هستند. ویژگی دیگر لنزها در این محدوده کانونی، توانایی آن‌ها برای جدا کردن یک سوژه از پس‌زمینه با استفاده از عمق میدان بسیار کم‌تر از لنزهای واید است. ​

فواصل کانونی بین 70 میلی‌متر و 300 میلی‌متر لنزهای تله در نظر گرفته می‌شوند. آن‌ها به طور منظم توسط عکاسان حیات وحش مورد استفاده قرار می‌گیرند تا بدون این که دیده شوند، به سوژه نزدیک‌تر باشند و تصویر مورد نظر خود را ثبت کنند. این لنزها عمق میدان کمی دارند، حتی در دیافراگم‌های کوچک، بنابراین به دست آوردن فوکوس شارپ بسیار مهم است. ​

لنزهای سوپر تله فواصل کانونی بیش از 300 میلی‌متر دارند. اغلب از آن‌ها برای این کار استفاده می‌شود. ​عکاسی از پرندگان و سایر سوژه‌های کوچک دور دست. این لنزها می‌توانند بسیار بزرگ و سنگین باشند و ممکن است برای پشتیبانی از آن‌ها به استفاده از سه‌پایه نیاز داشته باشند. آن‌ها همچنین بسیار گران هستند! به عنوان مثال نیکون لنز AF-S NIKKOR 800mm f/5.6E FL ED VR که در زمان نوشتن این مقاله، ۱۶،۳۰۰ دلار است! خوشبختانه اکنون گزینه‌های ارزان تری وجود دارند که به عکاسان با کیف پول معمولی اجازه می‌دهند وارد عکاسی از پرندگان شوند! ​

دوباره، تمام اعدادی که اشاره کردم در شرایط فول فریم هستند. اگر شما یک دوربین کراپ سنسور دارید، باید فواصل کانونی معادل خود را با تقسیم این اعداد به 1.5 یا 2 یا هر چیزی که فاکتور کراپ شما است، پیدا کنید. ​

زوم‌ها در مقابل پرایم؟

لنزهای پرایم یک فاصله کانونی ثابت دارند. از طرف دیگر، یک لنز زوم، یک فاصله کانونی متغیر دارد. برخی از لنزهای زوم محبوب عبارتند از 16-35 میلی‌متر، 24-70 میلی‌متر و 70-200 میلی‌متر. یک لنز عالی برای مسافرت که هم محدوده‌های واید و هم تله، مانند یک لنز 18-200 را پوشش می‌دهد. مزیت اینجا این است که شما مجبور نیستید تعداد زیادی لنز باخود حمل کنید، یا لنزها را برای عکاسی از مناظر وسیع و کلوزآپ از جزئیات معماری تغییر دهید. ​

با این حال یک عیب برای زوم کردن وجود دارد: آن‌ها اغلب به اندازه لنزهای پرایم از نظر نوری شارپ نیستند. اگرچه این مشکل با پیشرفت تکنولوژی و فناوری جدید در حال از بین رفتن است، اما هنوز وجود دارد. به ویژه هنگام عکاسی با لنزی مانند 18-200 میلی‌متر. یک نقطه ضعف دیگر این لنزها این است که آنها دارای حداکثر دیافراگم باریکتر از لنزهای پرایم هستند. اگرچه لنز زوم ممکن است یک دیافراگم ثابت مانند f/2.8 داشته باشد، اما لنزهای پرایم در یک فاصله کانونی مشابه ممکن است بسیار بازتر شوند و اغلب چند استاپ نور بیشتر دریافت کنند. این کار می‌تواند لنزهای پرایم را در شرایط نور کم مطلوب‌تر کند.

کلام پایانی

از تعریف فاصله کانونی یا حتی تفاوت بین زاویه دید، میدان دید و فاصله کانونی معادل یک لنز غافل نشوید. چیزی که مهم است به یاد داشته باشید این است که لنزهایی با فواصل کانونی طولانی، مانند یک تلسکوپ، اشیا را نزدیک‌تر می‌کنند. و از طرف دیگر، لنزهای واید برای ثبت مناظر بزرگ عالی هستند. اگر لازم است از لحاظ فیزیکی به سوژه خود نزدیک‌تر شوید، یک لنز تله انتخاب کنید. اگر منظره و معماری ژانرهایی هستند که دوست دارید و از آنها عکاسی می‌کنید و لذت می‌برید، مطمئن شوید که یک لنز واید باخود دارید.

اهمیت نقطه کانونی

نقطه کانونی بخشی از تصویر است که چشم بیننده را به سمت محلی که می خواهید برجسته کنید یا مهمترین بخش تصویر، می کشد. اگر نمی دانید که چگونه این نقطه را ایجاد کنید، دستاورد آنچنانی در عکاسی نخواهید داشت.

عکاس های حرفه ای همگی این نقطه را در عکس های خود ایجاد می کنند و اگر شما نیز تلاش می کنید که عکس های مشابه خلق کنید پس این نکته را به خوبی یاد بگیرید. اگر هیچ نقطه کانونی در عکس نباشد، چشم بیننده سرگردان می ماند زیرا هیچ بخش خاصی در عکس وجود ندارد که چشم را به سمت خود بکشد. نقطه کانونی تنها بخش کوچکی از عکس را اشغال می کند اما کل عکس را می سازد. ساده ترین شکل نقطه کانونی یک شئ ایزوله شده از یک فاصله در پس زمینه ساده است.

اهمیت نقطه کانونی

1. قانون یک سوم

این قانون پایه ای عکاسی باید به خوبی آموخته و اجرا شود. اگر می دانید که نقطه کانونی را در کجای عکس قرار دهید پس شما همیشه عکس های خوبی ثبت خواهید کرد. نقطه کانونی همیشه باید از مرکز تصویر خارج باشد و نباید هرگز در میانه تصویر قرار بگیرد. قانون یک سوم سوژه را در نقطه ای که توسط یونانیان باستان کشف شد و برای چشم خوشایند است قرار می دهد. این نقطه طلایی در هر بار عکاسی شما را به موفقیت خواهد رساند. یک صفحه مشبک مانند بازی ایکس او را در نظر بگیرید. در این صفحه دو خط افقی و دو خط عمودی وجود دارد که یکدیگر را قطع می کنند و تصویر را به سه بخش مساوی تقسیم می کنند. نقاطی که این خطوط یکدیگر را قطع می کنند، نقاط کانونی هستند. خط های افقی محل قرارگیری خط افق هستند. چشم انسان دوست دارد که سوژه را در این تقاطع ها ببیند. به عکس های مجلات و کتاب های عکس دقت کنید و ببینیید این قانون چند بار اجرا شده است و چشم های شما چگونه به سمت ان جلب می شود.

2. فوکوس انتخابی

این یک راه بسیار موثر برای جلب توجه بر روی سوژه می باشد. شما لازم است که کاربرد صحیح دیافراگم و عمق تصویر را بدانید و بطور صحیح از آن استفاده کنید. به طور کلی این کار بسیار ساده است. تنظیماتی که انجام می دهید، (به عنوان مثال f/2.8, f/4, f/5.6 و…) سایز دیافراگم را تغییر می دهد. شما باید تنها در دیافراگم های پایین نگران این تاثیر باشید. اگر لنز شما بر روی f/1.2 تنظیم شود تصویر شفافی خواهید داشت، اما بشتر لنزها بر روی کمتر از f/4 یا f/2.8 تنظیم نمی شوند زیرا لنزهایی که دیافراگم باز دارند قیمت گرانتری هم دارند. عمق زمینه محل فوکوس در مقابل و پشت سوژه است. با دیافراگم باز بر روی عدد f/2.8 جزئیات کمتری در فوکوس خواهد بود که همین ویژگی آنرا برای فوکوس انتخابی موثرتر خواهد ساخت.

photo by Dermot O’Halloran

3. نوردهی

با نوردهی کم بخش هایی از تصویر (مثلا تاریک کردن آن) بخش هایی که روشن هستند بیشتر جلوه خواهند کرد. اگر شما قادر به استفاده موثر از این روش باشید بخش های روشن به عنوان نقطه کانونی جلوه خواند کرد و هر چیزی را که در این نقطه قرار دهید به عنوان نقطه فوکوس در عکس خواهد بود. اگر شما سوژه ای داشته باشید که روشن تر از بخش های تاریک باشد این روش بسیار موثر خواهد بود. راز موفقیت در این روش این است که بدانیم در تصویر نهایی چه چیز می خواهیم و بتوانیم آنرا تصور کنیم.

photo by matthias haemmerly

4. منبع نور

این گزینه دید عکاسی شما را به محدودیت ها هل می دهد و اگر شما موقعیت ها و شانس ها را ببینید، عکس های خیره کننده ای خواهید داشت. روش استفاده از این روش این است که در جاییی که نور از پنجره به داخل می آید یا امواج نور از میان ابرها می تابند، سوژه را قرار دهید. آفتاب اواخر بعد از ظهر در نور کمتر محدوده ای را ایجاد خواهد کرد که از محیط اطراف بسیار روشن تر خواهد بود. تصویر حالا یک نقطه کانونی دارد که چشم ها را به سمت آن می کشد. این روش در شب نیز وقتی یک پنجره روشن است و محدوده اطراف آن تاریک است نیز به کار می آید. این روش را امتحان کنید و تصاویر دراماتیکی ثبت کنید.

5. چشم ها

با قرار دادن چشم های افراد در دو سوم عکس، چشم های بیننده سریع به سمت این منطقه کشیده می شود. وقتی سوژه به چیزی نگاه می کند، چشمان شما به صورت طبیعی به نقطه ای که سوژه بر روی آن فوکوس کرده کشیده می شود. هر وقت که از چشمان یک نفر عکس می گیرید، چشم های او به صورت خودکار نقطه کانونی خواهد بود.

photo by Angel James de Ocampo

6. دو نقطه کانونی

گاهی ممکن است شما دو نقطه کانونی داشته باشید و بین این دو نقطه رقابت باشد، اما می توانید با استفاده از اندازه آنرا منحرف کنید. یکی از نقاط کانونی باید به صورت قابل توجهی بزرگتر باشد و چشم ها را به سمت خود بکشد، اما فورا توجه شما به نقطه کانونی کوچکتر کشیده خواهد شد. اگر این دو نقطه یک اندازه باشند چشم های بیننده بین آنها به سرعت حرکت خواهد کرد. بنابراین وقتی از دو نقطه کانونی استفاده می کنید بسیار مراقب باشید.

نقطه کانونی برای هر عکسی لازم است و شما باید بتوانید این نقطه را در هر عکسی ایجاد کنید. عکس بدون نقطه کانونی بدون تنوع و بی تاثیر خواهد بود. وقتی شما عکاسی دیجیتال را یاد می گیرید قرار دادن نقطه کانونی در موقعیت مناسب آن آسان و آسان تر خواهد بود. از عکاسی لذت ببرید.